Inflacja

Inflacja to proces wzrostu poziomu cen i kosztów, powodujący niekontrolowane  społecznie zmiany proporcji podziału dochodu narodowego. We współczesnej gospodarce światowej występuje ona powszechnie, choć z różnym nasileniem w poszczególnych krajach. Stopień nasilenia inflacji określa stopa inflacji, wyrażająca w procentach wzrost poziomu cen w okresie badanym w stosunku do okresu przyjętego przez ustawę.

Można wyróżnić kilka odmian inflacji, w zależności od stopnia jej nasilenia:
Inflacja pełzająca (do kilku procent w skali rocznej), nie powodującą zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych, poddającą się kontroli.

Inflacja krocząca (z reguły do kilkunastu procent rocznie), gdy oczekiwania inflacyjne wywołują określone zachowania podmiotów gospodarczych wzmagające ten proces, przy czym zaczyna się ona wymykać kontroli.

Inflacja galopująca (powyżej 20%), powodującą narastające zakłócenia w przebiegu procesów gospodarczych, osłabienie systemów motywacyjnych, a w rezultacie zahamowanie wzrostu gospodarczego.

Hiperinflacja, gdy natężenie procesów inflacyjnych uniemożliwia racjonalne gospodarowanie z powodu niemożności prowadzenia rachunku ekonomicznego, planowania działań gospodarczych, co z doświadczenia prowadzi do anarchizacji życia społecznego.

Stopę inflacji czyli jej wysokość możemy obliczyć ze wzoru:

STOPA INFLACJI = [(cena obecna - cena poprzednia)/cena poprzednia] x 100%

Podstawowe przyczyny inflacji:
- niezrównoważony budżet państwa (deficyt budżetowy) - państwo wydaje za dużo pieniędzy i musi część z nich pożyczyć np. poprzez emisję obligacji
- nadmierna emisja pieniądza; w przeszłości często zdarzały się sytuacje gdy państwo dodrukowywało pieniądze, które pozwalały pokryć wydatki budżetowe, ale miały zgubny wpływ na poziom inflacji (pieniądz ten był bez pokrycia w towarach)
- znaczny wzrost cen surowców energetycznych, np. cen ropy naftowej powoduję wzrost kosztów w wielu gałęziach gospodarki, a przez to wzrost inflacji
- nadmierny wzrost poziomu płac, dochodzi wtedy do zbyt dużej podaży pieniądza na rynku - wzrost płac jest szczególnie niebezpieczny gdy nie występuje wystarczający wzrost wydajności pracy
- przeinwestowanie gospodarki
- monopolizacja gospodarki - gdy nie ma konkurentów, nie ma presji na spadek cen (konkurencja wymusza spadek cen i wzrost jakości towarów)
- wysokie obciążenia podatkowe, które powodują wzrost kosztów, a w konsekwencji i cen

Wyróżniamy trzy główne stanowiska teoretyczne tłumaczące przyczyny powstawania inflacji:
- monetarna (neoilościowa) teoria inflacji
- popytowa teoria inflacji
- kosztowa teoria inflacji

• Monetarna teoria inflacji zakłada, że tempo wzrostu cen zdeterminowane jest tempem wzrostu podaży pieniądza. Ponieważ podaż pieniądza znajduje się pod kontrolą banku centralnego przyczynę inflacji upatruje się w błędnej polityce pieniężnej banku centralnego więc również w tej polityce należy upatrywać środki ograniczenia inflacji.

• Popytowa teoria inflacji upatruje się przyczyn inflacji w ustaleniu agregatowego popytu na towary na poziomie przewyższającym możliwości jego zaspokojenia. Skoro przyczyną inflacji jest wzrost popytu, to program działań antyinflacyjnych należy opierać na ograniczeniu wzrostu agregatowego popytu (poprzez ograniczenie wydatków budżetowych, podniesienie podatków, zmniejszenie podaży pieniądza oraz sprzedaż papierów wartościowych, podniesienie stopy rezerw obowiązkowych czy podniesienie stóp redyskontowych).

• Kosztowa teoria inflacji zakłada, że przyczyną inflacji jest wzrost kosztów produkcji niezależny od agregatowego popytu na towary. Aby zmniejszyć inflację wskazane jest zmniejszenie tempa wzrostu kosztów. Można tego dokonać albo poprzez osłabienie monopolistycznego wpływu na ceny i płace (przez pewną kontrolę wzrostu płac i cen lub też osłabianie monopolistycznych pozycji przedsiębiorstw i związków zawodowych), albo przez stymulowanie wydajności pracy obniżającej jednostkowe koszty produkcji.

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Makroekonomia » Inflacja

Zaloguj się, aby zagłosować