Metody portfelowe - omówienie 19 metod portfelowych

Metody portfelowe są narzędziami stosowanymi w zarządzaniu strategicznym i służą do oceny różnych aspektów przedsiębiorstwa oraz środowiska, w którym działa. Pozwalają na zidentyfikowanie mocnych i słabych stron firmy oraz szans i zagrożeń, które stoją przed nią na rynku, co umożliwia podjęcie lepszych decyzji dotyczących strategii biznesowej.

Metody portfelowe wykorzystywane początkowo przede wszystkim w analizie finansowej, znalazły wkrótce szerokie zastosowanie w dynamicznie rozwijającym się od początku lat '70 planowaniu strategicznym, koncentrującym się na poszukiwaniu konkretnych strategii i wyodrębnianiu jednostek strategicznych przy uwzględnieniu przewidywanych przychodów i potencjalnego ryzyka.

Metody portfelowe dawały możliwości precyzyjnej oceny sytuacji konkurencyjnej przedsiębiorstwa w różnych segmentach rynku. Przedmiotem oceny i porównań były zarówno produkty jak i rynki czy technologie, a punktem odniesienia dowolny konkurent lub cały sektor.

Obecnie metody portfelowe stały się jednym z najważniejszych narzędzi analizy pozycji strategicznej firmy. Pomagają w sposób systematyczny przeprowadzić diagnozę sytuacji jednostek firmy w otoczeniu. Są typowym narzędziem konsultantów ds. organizacyjnych. Pozwalają na prostą i skuteczną ocenę konkurencyjności poszczególnych produktów / usług.

Istotę metod portfelowych można przedstawić poprzez opis trzech podstawowych jej etapów.

W pierwszym etapie dokonuje się wyboru wymiarów macierzy i tym samym pewnego określonego wzorca archetypu potencjalnych strategii. W drugim etapie opisuje się według przyjętych kryteriów pozycję przedsiębiorstwa. W trzecim natomiast następuje porównanie aktualnej pozycji przedsiębiorstwa ze wzorcem czyli z tabelą potencjalnych strategii.

Metody portfelowe - przedstawiają zazwyczaj w sposób graficzny w przestrzeni dwuwymiarowej przewidywane rezultaty wzajemnego oddziaływania na siebie czynników kontrolowanych i nie kontrolowanych przez firmę. Czynnik kontrolowany jest z reguły prezentowany na osi odciętych, czynnik nie kontrolowany zaś na osi rzędnych.

Odmiany metod portfelowych różnią się od siebie stopniem kompleksowości ujęcia, obszarami potencjalnych zastosowań oraz zakresem wkomponowania koncepcji cyklu życia produktu do analizy sytuacji. Pierwszych analiz dokonano w latach '60.

Do chwili obecnej zaproponowano wiele ich odmian. Oto najbardziej znane i praktycznie stosowane metody portfelowe:

- Macierz BCG (z ang. Boston Consulting Group Matrix) to jedna z najbardziej znanych metod portfelowych, pozwalająca na analizę portfela produktów lub usług. Metoda ta opiera się na dwóch wskaźnikach: udziału w rynku produktu oraz wzroście rynku. Na podstawie tych wskaźników produkty dzielone są na cztery kategorie: gwiazdy, dylematy, mleczne krowy i psy. Gwiazdy to produkty o dużej wartości rynkowej i udziale w rynku, dylematy to produkty o dużym wzroście rynku, ale niskim udziale w rynku, mleczne krowy to produkty o dużej wartości rynkowej, ale niskim wzroście rynku, a psy to produkty o niskiej wartości rynkowej i niskim udziale w rynku. W oparciu o tę klasyfikację można opracować strategie dla każdej kategorii produktów.

- Portret przedsięwzięć gospodarczych firmy General Electric to metoda, w której analizowane są przedsięwzięcia firmy pod kątem dwóch kryteriów: pozycji konkurencyjnej (np. udziału w rynku, siły marek, potencjału do wzrostu) oraz atrakcyjności branży (np. stopnia konkurencji, tempa wzrostu branży, regulacji rynkowych). W oparciu o te kryteria przedsięwzięcia klasyfikowane są na cztery kategorie: inwestycje, rozwijające się, utrzymujące się i wycofywanie.

- Macierz kierunków polityki gospodarczej firmy Shell to metoda, w której analizowane są różne kierunki działań, takie jak: inwestycje w nowe technologie, restrukturyzacja, poszukiwanie nowych źródeł surowców, rozwój rynków zbytu itp. Na podstawie analizy tych kierunków i oceny ich potencjału, wyznaczane są priorytety i strategie dla każdego z nich.

- Macierz oceny rynku A.D. Little'a to metoda, w której analizowane są różne kategorie produktów (np. produkty przemysłowe, produkty konsumenckie, produkty chemiczne itp.) pod kątem atrakcyjności rynku oraz pozycji firmy w danej kategorii. Na podstawie tych kryteriów produkty dzielone są na cztery kategorie: produkty o wysokiej pozycji i atrakcyjności, produkty o niskiej pozycji i atrakcyjności, produkty o wysokiej pozycji, ale niskiej atrakcyjności oraz produkty o niskiej pozycji, ale wysokiej atrakcyjności.

- Macierz oceny produktu (z ang. Product Portfolio Matrix) to narzędzie służące do analizy portfela produktów w firmie. Metoda ta została opracowana przez firmę McKinsey & Company. Polega ona na umieszczeniu produktów w dwóch wymiarach: stopień atrakcyjności rynkowej oraz siła konkurencyjna produktu. Na podstawie takiej analizy można podjąć decyzję o wycofaniu z rynku mniej opłacalnych produktów, a także o inwestowaniu w te produkty, które mają duży potencjał wzrostu. Macierz oceny produktu jest szczególnie przydatna w branżach, gdzie cykle życia produktów są krótkie, takich jak np. branża elektroniczna czy moda.

- Macierz GE/McKinsey łączy cechy macierzy BCG i McKinsey. W macierzy tej produkty są umieszczane na osiach atrakcyjności branży oraz siły konkurencyjnej firmy. Na podstawie tej analizy przedsiębiorstwo może zdecydować, które produkty powinny być utrzymane, a które powinny być wycofane z rynku, a także określić, które produkty wymagają inwestycji w celu zwiększenia ich siły konkurencyjnej.

- Macierz oceny produktu i rynku łączy cechy macierzy BCG i macierzy oceny produktu. Produkty są umieszczane na osiach siły rynkowej oraz siły produktu. Na podstawie tej analizy przedsiębiorstwo może podjąć decyzję o inwestowaniu w produkty o dużej siły rynkowej i produkty, które mają duży potencjał wzrostu, a także o wycofaniu z rynku produktów o niskiej sile rynkowej i niskiej sile produktu.

- Macierz analityczna SBU (z ang. strategic business unit) stworzona przez McKinsey & Company. Jest to narzędzie, które służy do zarządzania portfelem produktów lub usług w ramach poszczególnych jednostek biznesowych. Macierz ta opiera się na dwóch kluczowych wymiarach: atrakcyjności rynku (czyli potencjału zysków) oraz konkurencyjnej pozycji jednostki biznesowej (czyli zdolności do wykorzystania tego potencjału). W wyniku kategoryzacji poszczególnych jednostek biznesowych w ramach macierzy analitycznej SBU, przedsiębiorstwo może określić, które z nich wymagają dalszych inwestycji, które powinny być utrzymywane, a które należy wycofać.

- Macierz McKinseya znana również jako macierz produkcyjno-rynkowa. Jest to narzędzie służące do analizy portfela produktów firmy w kontekście rynku, na którym działa. Macierz ta opiera się na dwóch wymiarach: przewagę konkurencyjną produktu oraz atrakcyjność rynku. Dzięki kategoryzacji poszczególnych produktów na tej macierzy, przedsiębiorstwo może dokonać decyzji dotyczących dalszych inwestycji w dany produkt, jego zastąpienia nowym produktem lub wycofania z rynku.

- Macierz DPMO (z ang. defects per million opportunities), która służy do analizy jakości produktów lub procesów produkcyjnych w przedsiębiorstwie. Pozwala ona na ocenę ryzyka wad i ustalenie priorytetów działań naprawczych w celu poprawy jakości.

- Macierz oceny strategicznej (z ang. Strategic Assessment Matrix) to narzędzie stosowane do oceny i analizy strategii przedsiębiorstw. Polega ona na przedstawieniu strategii na dwuwymiarowej macierzy, gdzie jedna oś przedstawia siłę oddziaływania na rynku, a druga oś przedstawia atrakcyjność rynku. Na podstawie pozycji danej strategii w macierzy, można dokonać oceny jej skuteczności i wybrać najbardziej korzystną strategię.

- Macierz analityczna (z ang. Analytic Hierarchy Process) to metoda wielokryterialnej oceny decyzji, która pozwala na porównanie różnych alternatyw pod kątem wielu kryteriów. Metoda ta polega na hierarchicznym przedstawieniu problemu, w którym na kolejnych poziomach hierarchii znajdują się różne kryteria i alternatywy. Następnie w procesie decyzyjnym dokonuje się oceny każdej z alternatyw w kontekście każdego kryterium, a wyniki są agregowane w celu wybrania najkorzystniejszej alternatywy.

- Macierz korelacji strategicznej (z ang. Strategic Correlation Matrix) to narzędzie stosowane do analizy i porównywania różnych strategii. Polega ona na porównaniu wzajemnych zależności między różnymi czynnikami strategicznymi, takimi jak czynniki wewnętrzne i zewnętrzne, a także między różnymi sektorami rynku. Na podstawie wyników analizy można dokonać wyboru najbardziej skutecznych strategii dla danej organizacji.

- Metoda PIMS (z ang. Profit Impact of Marketing Strategy) - służy do analizy wpływu strategii marketingowych na zyskowność przedsiębiorstwa. Metoda ta bada związki między poziomem inwestycji w marketing a poziomem zysków, uwzględniając jednocześnie wpływ czynników zewnętrznych, takich jak konkurencja czy zmieniające się trendy rynkowe.

- Metoda McKinsey 7S - służy do diagnozowania i oceny spójności siedmiu kluczowych elementów organizacji: strategii, struktury, systemów, umiejętności, stylu przywództwa, kultury i wartości. Metoda ta pozwala na identyfikację niespójności między tymi elementami, co umożliwia podejmowanie działań mających na celu poprawę funkcjonowania organizacji.

- Analiza FMEA (z ang. Failure Mode and Effects Analysis) - służy do identyfikacji i analizy potencjalnych zagrożeń i błędów w procesach produkcyjnych, co umożliwia wdrożenie działań zapobiegawczych i minimalizujących ryzyko wystąpienia awarii.

- Analiza SWOT - służy do analizy sytuacji przedsiębiorstwa, uwzględniając jego wewnętrzne mocne i słabe strony oraz zewnętrzne szanse i zagrożenia. Metoda ta pozwala na identyfikację przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa oraz na określenie działań potrzebnych do jej wzmocnienia.

- Analiza DEA (z ang. Data Envelopment Analysis) - służy do oceny efektywności jednostek produkcyjnych na podstawie wielu wskaźników, uwzględniając ich nakłady i wyniki produkcyjne. Metoda ta umożliwia porównanie efektywności różnych jednostek oraz identyfikację źródeł niedoskonałości w procesie produkcyjnym.

- Macierz Ansoffa - służy do analizy możliwych kierunków rozwoju przedsiębiorstwa, uwzględniając produkty i rynki, na których działa. Metoda ta pozwala na identyfikację możliwości ekspansji przedsiębiorstwa oraz na wybór strategii najbardziej odpowiedniej dla danego przedsiębiorstwa.

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Zarządzanie strategiczne » Metody portfelowe - omówienie 19 metod portfelowych

Zaloguj się, aby zagłosować