Analiza gron w analizie konkurencji i zarządzaniu strategicznym

Analiza konkurencji stanowi niezwykle ważny element analizy strategicznej przedsiębiorstwa, rozumianej jako badanie i identyfikowanie obecnych i przyszłych zmian oraz ich tendencji w otoczeniu firmy, a także w jej własnym potencjale w celu określenia możliwości jej rozwoju oraz przyszłej pozycji konkurencyjnej, co umożliwia budowę skutecznej strategii rynkowej.

Najczęściej analizę otoczenia konkurencyjnego sprowadza się do analizy sektora, w którym działa badane przedsiębiorstwo, stosując takie metody jego badania, jak:
- analiza pięciu sił Portera
- mapa grup strategicznych
- punktowa ocena atrakcyjności sektora

Autor dwóch pierwszych koncepcji - Michael E. Porter, określił siły wyznaczające natężenie konkurencji w danym sektorze oraz jego rentowność i finansową atrakcyjność dla inwestorów:
- siła przetargowa dostawców
- siła przetargowa nabywców, rywalizacja między przedsiębiorstwami w sektorze
- groźba nowych wejść
- groźba pojawienia się substytutów

Powyższe metody koncentrują się ściśle na sektorze, w którym działa dane przedsiębiorstwo. Warto jednak spojrzeć na konkurencję z nieco szerszej perspektywy i rozszerzyć analizę, zgodnie z propozycją M. E. Portera, o tzw. analizę gron.

Angielskie cluster oznacza grupę podobnych rzeczy (przedmiotów) znajdujących się lub zgrupowanych blisko siebie. W literaturze przedmiotu przyjmuje się, że w znaczeniu ekonomicznym słowo to po raz pierwszy zostało użyte w pracach Michaela E. Portera skąd, przetłumaczone jako "klaster" lub "grono", trafiło do polskiej terminologii zarządzania.

Grona (z ang. clusters) - według koncepcji M.E. Portera - to geograficzne skupiska wzajemnie powiązanych, zajmujących się określoną dziedziną przedsiębiorstw produkujących wyroby finalne lub świadczących usługi, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek usługowych, instytucji finansowych, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji konkurujących między sobą.

W rozwoju i funkcjonowaniu gron istotną rolę odgrywają takie czynniki, jak:
- Dostępność wyspecjalizowanych nakładów i pracowników
- Dostęp do informacji
- Komplementarność
- Dostęp do instytucji i do dóbr publicznych
- Zachęty i pomiar efektywności

Firmy w gronach często lepiej i szybciej potrafią dostrzec nowe potrzeby nabywców. Czerpią korzyści z tego, że znajdują się w pobliżu istniejącego skupiska firm znających nabywców i utrzymujących z nimi stosunki, firm z pokrewnych sektorów, wyspecjalizowanych jednostek generujących informacje oraz określonych nabywców.

Zdaniem M.E. Portera grona wpływają na konkurencję na trzy sposoby:
- przez zwiększanie wydajności należących do nich firm lub sektorów
- przez zwiększanie ich zdolności do innowacji, a więc do wzrostu wydajności
- przez zachęcanie do tworzenia nowych firm, co sprzyja efektywności i rozszerza grono

Uczestnictwo w gronach na ogół umożliwia uzyskanie przewagi w dostrzeganiu nowych możliwości technicznych, operacyjnych lub dostawczych, co sprzyja wprowadzaniu innowacji oraz osiąganiu większej elastyczności i szybkości działania.

W zależności od stopnia innowacyjności i szybkości rozwoju wyróżnia się grona statyczne i dynamiczne.
- grona statyczne - korzystają tylko z ekonomiki lokalizacji w łańcuchu produkcji,
- grona dynamiczne - są wynikiem ciągłego procesu doskonalenia.

Obecnie większość przemysłu światowego działa według statycznego modelu przy ograniczonych innowacjach.

Czynnikami wzmacniającymi korzyści związane z innowacjami w geograficznie skupionych gronach są występujące w nich naciski konkurencyjne ze strony równorzędnych jednostek i ciągłe porównania. Jednakże w pewnych okolicznościach uczestnictwo w gronie może też opóźniać innowacje. Kiedy firmy konkurują w jednakowy sposób, wtedy pewnego rodzaju myślenie grupowe może wzmacniać dotychczasowe zachowania, utrudniając wprowadzanie udoskonaleń.

Grona mogą też unikać bardzo radykalnych innowacji, obawiając się, że mogłyby one spowodować utratę znaczenia dotychczasowych zasobów, umiejętności, informacji, dostawców czy infrastruktury.

Grona stanowią pewną kombinację konkurencji i współpracy:
- Przy pozyskiwaniu klientów i ich utrzymywaniu występuje silna rywalizacja, ale w innych dziedzinach może mieć miejsce współpraca, która w znacznej mierze ma charakter pionowy, obejmuje pokrewne sektory i dotyczy miejscowych instytucji.
- Konkurencyjność pojedynczej firmy, analizowana na tle grona, a więc w szerszym kontekście, może prezentować się zatem inaczej niż rozpatrywana tylko na tle najbliższych konkurentów.
- To właśnie dlatego analiza gron powinna stać się częścią oceny konkurencji oraz być uwzględniania przy formułowaniu strategii rynkowej firmy.

Wymiary pojęcia grona:
- Koncentracja geograficzna (przestrzenna)
- Współpraca (konkurencja)
- Koncentracja sektorowa
- Zjawiska kooperacji i konkurencji
- Specjalizacja

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Zarządzanie strategiczne » Analiza gron w analizie konkurencji i zarządzaniu strategicznym

Zaloguj się, aby zagłosować