Analiza kosztów całkowitych dystrybucji

Istotną cechą logistyki jest całościowe ujmowanie kosztów fizycznej dystrybucji. Nie chodzi tu jednak tylko o prostą minimalizację kosztu całkowitego fizycznej dystrybucji. Chodzi bowiem o ukształtowanie najkorzystniejszych relacji między określonym poziomem obsługi odbiorców a kosztami.

W sposób bardziej ogólny, koszty te zostały określone jako 'koszty pojawiające się między postawieniem stempla w momencie opuszczenia przez towar zakładu produkcyjnego a dostarczeniem go do drzwi klienta'. Kotler wyraził te koszty prostym wzorem:

D = T + FW +VW +S

gdzie:
D – globalne koszty fizycznej dystrybucji towarów
T – globalne koszty transportu
FW – globalne koszty składowania
VW – globalne koszty utrzymania zapasów
S – globalne koszty utraconych możliwości sprzedaży

Koszt całkowity dystrybucji fizycznej jest sumą kosztów realizacji wszystkich czynności składających się na fizyczny przepływ produktu od wytwórcy do finalnego nabywcy (tj. obsługi, zamówień, transportu, utrzymania magazynów, utrzymania zapasów), powiększoną o szacunek utraconych możliwości sprzedaży z powodu źle funkcjonującego systemu dystrybucji.

Minimalizacja kosztu dystrybucji fizycznej nie jest możliwa w drodze obniżki poszczególnych kosztów cząstkowych z osobna, czyli tzw. suboptymalizacji.

Koszty są współzależne, co oznacza podejmowanie decyzji o ich zmniejszenie w jednej dziedzinie (np. kosztów transportu) może spowodować ich znacznie większy wzrost w innej (np. kosztów utrzymania zapasów) i w konsekwencji wzrost kosztu całkowitego.

Efekt współzależności kosztów cząstkowych uwidacznia się najlepiej przy analizie decyzji i czynności realizowanych w poszczególnych podsystemach dystrybucji fizycznej. Przykładowo, wybór środka transportu decyduje nie tylko o kosztach transportu, lecz także o kształtowaniu kosztów utrzymania zapasów.

Koszty transportu stanowią około 40% kosztu całkowitego dystrybucji fizycznej dóbr konsumpcyjnych, co przesądza o znaczeniu podsystemu transportu w procesie racjonalizacji dróg przewozu produktów. Koszty te mogą występować w postaci:
• kosztów obsługi transportowej, gdy przedsiębiorstwo dysponuje własnymi środkami transportu,
• ceny obcych usług transportowo-spedycyjnych

Znaczną część kosztów transportu stanowią koszty stałe. Stąd też jednostkowy koszt eksploatacji własnego transportu jest relatywnie niski, jeżeli przepustowość środka jest maksymalnie wykorzystana(przewozy do i z przedsiębiorstw są zrównoważone, eliminuje się puste przebiegi).

W sytuacji gdy uczestnik kanału nie korzysta z własnej obsługi transportowej, koszty transportu przybierają postać ceny obcych usług transportowo-spedycyjnych. Ceny tych usług są określone przez taryfy (naturalne, wartościowe, mieszane) lub podczas negocjacji i ustaleń zawartych z przewoźnikiem.

Niezależnie od struktury rodzajów kosztów transportu do podstawowych czynników decydujących o ich wysokości zalicza się:
• odległość i czas przewozu
• rodzaj przewożonego ładunku
• wielkość jednorazowej partii ładunku
• rodzaj środka transportu i stopień jego wykorzystania
• wielkość pracy przewozowej (załadunku, wyładunku, czynności spedycyjnych   i in.)
• koszt strat transportowych

Składowanie stanowi ważną pozycję w pakiecie usług dystrybucyjnych. Wybór magazynów własnych oznacza konieczność ponoszenia kosztów ich eksploatacji (np. amortyzacji, ubezpieczenia budynków, konserwacji i remontów, opłat czynszowych, stałych wynagrodzeń pracowników, części kosztów ogólnozakładowych), niezależnych od ilości składowanych produktów. Koszty zmienne w tych magazynach (identyfikacji i sortowania produktów, konfekcjonowania, znakowania, paczkowania, rozlewania, prowizji magazynierów) nie uwzględniają marży i są, z reguły niższe w magazynach publicznych.

Korzystanie z magazynów własnych jest zatem bardziej efektywne przy dużych zapasach przechowywanych produktów, zapewniających znaczne wykorzystanie posiadanego potencjału. Ważną zaletą własnych magazynów jest też zapewnienie odpowiednich warunków przechowywania produktów, pełnej kontroli i zgodności asortymentowej z linią produktów.  Generalnie można stwierdzić, że wynajem powierzchni magazynowej jest wariantem bardziej opłacalnym przy relatywnie mniejszych zapasach, sezonowych wahaniach ich wielkości, zapotrzebowaniu odbiorców na określony typ usług itp.

Przy podejmowaniu decyzji co do wyboru rodzaju magazynu należy brać pod uwagę nie tylko związane z tym koszty, lecz także – jak w każdej decyzji logistycznej – współzależne z nimi koszty pozostałych zmiennych dystrybucji fizycznej. Ponadto należy ustalić wpływ wybranej opcji na poziom dystrybucyjnej obsługi odbiorców, a więc przyjęte standardy w odniesieniu do cykli realizacji dostaw, dostosowania ich wielkości, struktury, częstotliwości do potrzeb głównych odbiorców, zabezpieczenia i kontroli jakości dostaw itp.

Utrzymanie zapasów jest koniecznością ekonomiczną, sprawą wyboru pozostaje natomiast ustalenie ich wielkości. Zarówno zbyt małe, jak i zbyt duże zapasy mogą wywoływać zakłócenia w procesie dystrybucji fizycznej oraz negatywne skutki ekonomiczne i finansowe. Brak zamawianych przez klientów produktów w magazynie uniemożliwia realizację zamówienia lub ją opóźnia, wpływa na zmniejszenie wielkości sprzedaży i zysku, naraża przedsiębiorstwo na utratę dobrej opinii oraz negatywne tego konsekwencje w przyszłości.

Nadmierne zapasy zwiększają stan obciążenia finansowego przedsiębiorstwa, koszty ich przechowywania, ryzyko ubytków i strat, co w konsekwencji może prowadzić do obniżki zysku. Sprawą zasadniczą jest ustalenie optymalnej wielkości zapasów, tj. takiej, która zapewniłaby ciągłość sprzedaży i odpowiedni poziom usług przy jednoczesnej minimalizacji łącznych kosztów zakupu i utrzymania zapasów.

Koszty zakupu (tworzenia) zapasów w formie pieniężnej ( ale nie zawarte w cenie zakupu) nakłady ponoszone przez przedsiębiorstwo od momentu nabycia produktu do momentu przekazania ich do magazynowania. Są to omówione później koszty obsługi zamówień i koszty transportu (koszty obsługi transportowej i cena usług obcych) wraz z ubezpieczeniem dostaw, ryzykiem itp.

Koszty utrzymania zapasów obejmują:
• koszty zaangażowania kapitału (własnego lub obcego)  w finansowanie zapasów (niekorzystnych możliwości innych inwestycji, odsetek od kredytów)
• koszty magazynowania, będące konsekwencją przechowywania i ruchu produktów wewnątrz magazynu (zmienne koszty składowania, ubezpieczenia, podatki)
• koszty fizycznego i ekonomicznego starzenia się zapasów (ubytków, zniszczeń, kradzieży, utraty walorów użytkowych z upływem czasu)
• koszty przerobu handlowego (uszlachetnienia, pakowania, znakowania itd.)

Współzależność kosztów zakupu oraz kosztów utrzymania zapasów sprawia, że gdy jeden z nich maleje, to drugi rośnie, i odwrotnie. Stąd dąży się do wyznaczenia optymalnej partii zakupu zapewniającej minimalizację łącznych kosztów zapasów, obejmujących koszty ich zakupu i utrzymania.

Koszty utraconych możliwości sprzedaży (zwane też kosztami utraconych korzyści, utraconych potencjalnych przychodów, kosztami ukrytymi) powstają w wyniku niesprawności obsługi dystrybucyjnej. Nie znajdują one odzwierciedlenia w rachunku kosztów i wyników uczestników kanałów dystrybucji, chociaż niekiedy znacznie determinują ich wielkość.

W przeciwieństwie do pozostałych kosztów dystrybucji fizycznej (obsługi zamówień, transport, i utrzymania magazynów) koszty utraconych możliwości sprzedaży kształtują się odwrotnie proporcjonalnie do poziomu obsługi dystrybucyjnej nabywców. Wzrost standardu świadczonych usług pozwala na zmniejszenie ich wielkości, powoduje jednak wzrost kosztów pozostałych (i odwrotnie). Dlatego w rachunku zmierzającym do ustalenia najkorzystniejszych relacji między poziomem usług dystrybucyjnym a kosztami ich świadczenia koszty te powinny być uwzględnione. Jak, wiadomo koszty te nie są ewidencjonowane.

Pomiar kosztów utraconych możliwości sprzedaży, ustalenie ich wpływu na kształtowanie wielkości całkowitego kosztu dystrybucji oraz poziomu obsługi dystrybucyjnej ma charakter rachunku hipotecznego, opartego na szacunkach i przewidywaniach. W marketingowej strategii działania przedsiębiorstw koszty te, chociaż trudno mierzalne, powinny być jednak uwzględniane i analizowane.

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Logistyka » Analiza kosztów całkowitych dystrybucji

Zaloguj się, aby zagłosować