Definicja i funkcje ceny

Cena jako kategoria ekonomiczna, jest to wartość towaru (usługi) wyrażona w pieniądzu. Jest ona relacją wymienną pomiędzy towarami (usługami) i wypadkową różnokierunkowych interesów sprzedawców i nabywców. Pierwsi chcą uzyskać cenę najwyższą, drudzy zaś chcą dokonać zakupu po cenie najniższej. Ich siła przetargowa prowadzi do ustalenia ceny i do zawarcia transakcji kupna i sprzedaży. Tak więc cena jako taka kształtuje się więc w wyniku gry popytu i podaży.

Ceną najbardziej pożądaną na rynku, do której zmierzają wszystkie działania tego rynku jest cena równowagi, przy której popyt jest równy podaży.                                  

Cena równowagi jest ceną, w kierunku której będzie zmierzał rynek konkurencyjny i na poziomie której będzie pozostawał po jej osiągnięciu przy założeniu, że nie nastąpią zmiany w otoczeniu.

Cena pełni w gospodarce różne funkcje, spośród których najważniejszymi są:
· funkcja agregacyjna - której istotą jest sprowadzanie nakładów i wyników do wspólnego mianownika, w celu obiektywizacji alternatyw wyboru.
· funkcja informacyjna - pełnieni rolę parametru docierającego do wszystkich podmiotów gospodarczych z informacją umożliwiającą im podejmowanie określonych działań. Informuje ona nabywcę o ile zmniejszą się jego zasoby pieniężne gdy dokona zakupu określonego dobra (usługi), a producenta zaś o tym o ile zwiększy się jego dochód, gdy dokona sprzedaży danego dobra (usługi). Cena jest więc informacją i sygnałem rynku kierowanym w stronę podmiotów gospodarczych w celu wsparcia optymalności wyboru.
· funkcja dochodowa - wiąże się z takim kształtowaniem cen na poszczególne dobra i usługi, który zapewnia odtworzenie kosztów poniesionych na wytworzenie tych dóbr i usług oraz osiągnięcie pewnej nadwyżki niezbędnej do finansowania rozwoju gospodarczego.
· funkcja redystrybucyjna - ujawnia się wówczas gdy mamy do czynienia z sytuacją gdy cena różni się od wartości, to znaczy gdy zawiera zróżnicowane zyski, podatki i opłaty. Ma to miejsce w sytuacji ustalania cen przez przedsiębiorstwa dominujące na rynku. Ustalają one zwykle ceny na wytwarzane przez siebie dobra (usługi) na poziomie zapewniającym osiąganie zysku wyższego od przeciętnego, przechwytując w ten sposób dochody innych przedsiębiorstw oraz konsumentów. Innym przykładem funkcjonowania redystrybucyjnej funkcji cen jest sytuacja redystrybucji dochodów przez państwo, za pomocą cen, poprzez obciążenie cen podatkami lub przez ich subwencjonowanie.
· funkcja bilansująca - wynika z równoważeniu popytu z podażą. Poprawnie mogą ją pełnić tylko ceny równowagi rynkowej, a więc takie ceny przy których nie pojawiają się ani niedobory, ani nadmierne nadwyżki podaży w stosunku do popytu. Funkcja ta zapewnia nabycie dóbr każdemu, kto jest gotów zapłacić za nie określone ceny.
· funkcja stymulacyjna (bodźcowa) - wiąże się kształtowaniem łącznych dochodów pieniężnych producentów pod wpływem zmiany ich przychodów i kosztów spowodowanych zmianą poziomu oraz relacji cenowych. Ponieważ dochody są podstawą dokonywania wyborów i podejmowania decyzji, stąd też ceny kształtowane na podstawie popytu i podaży skłaniają producentów do działań zgodnych z wymogami rynku. W sytuacji wzrostu ceny przy danych nakładach - a więc wzrostu zysku jednostkowego a przez to poprawy opłacalności - cena staje się bodźcem do: zwiększania produkcji i podaży danego wyrobu (usługi); unowocześniania produkcji; poprawy jakości, estetyki i funkcjonalności wyrobów. W sytuacji zaś spadku ceny przy danych nakładach - a więc obniżeniu opłacalności - cena skłania producentów do ograniczenia produkcji i podaży danych dóbr. Często w takiej sytuacji staje się ona także bodźcem do obniżenia kosztów wytwarzania oraz wdrażania postępu naukowo-technicznego.

Oprócz ceny, którą ustala sam rynek, mogą wystąpić ceny określone administracyjnie przez państwo. Są to ceny maksymalne i minimalne.

Cena maksymalna polega na określeniu górnego pułapu ceny bieżącej i chroni konsumentów przed nadmiernym jej podwyższaniem przez producentów, szczególnie w warunkach zmonopolizowanego rynku.

Cena minimalna polega na określeniu najniższego dopuszczalnego poziomu ceny bieżącej.

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Mikroekonomia » Definicja i funkcje ceny

Zaloguj się, aby zagłosować