Geneza i historia rozwoju logistyki

Warunki produkcji i dystrybucji towarów w gospodarce światowej w ostatnich latach bardzo się zmieniły, gdyż wymogi dotyczące ruchu towarów oraz czasu ich przemieszczania uległy przeobrażeniom wraz z automatyzacją i komputeryzacją produkcji. Zwiększający się systematycznie poziom sił wytwórczych spowodował powstanie dysproporcji pomiędzy czasem produkowania towarów, a czasem ich dystrybucji.

Jedną z możliwości łagodzenia dysproporcji między czasem produkcji dóbr i usług, a czasem ich dystrybucji jest logistyka, definiowana jako proces zarządzania całym łańcuchem dostaw – od źródeł wydobywania surowców do ostatecznego konsumenta. W tym rozumieniu logistyka jest interdyscyplinarną dziedziną wiedzy, łączącą w swej istocie zagadnienia produkcji, dystrybucji, transportu i magazynowania w kontekście gospodarki przestrzennej.

Spojrzenie na rozwój międzynarodowego biznesu pozwala stwierdzić, iż przejście od rynku producenta do rynku konsumenta spowodowało zmianę warunków, w jakich przedsiębiorstwa muszą wytwarzać i sprzedawać swoje produkty i usługi.

Zmniejszona żywotność produktów spowodowała ich szybkim moralnym starzeniem się, konieczność skracania cykli produkcyjnych, wzrastający popyt na towary wysokowartościowe o dobrej jakości, wymagają przejścia do rynku rządzonego przez odbiorcę. Zmusza to podmioty rynku nie tylko do zbadania i poznania potrzeb klienta, ale także do przewidywania jego przyszłych potrzeb, tak w odniesieniu do towarów, jak i usług oraz sposobu organizacji łańcucha dostaw.

Termin “logistyka' (łac. Logicus) użyty został najwcześniej przez gen. Antonin-Henty Barona de Jomini w książce pt. “Zarys sztuki wojennej' (1837). Dotyczyła ona zadań logistycznych w wojsku, związanych zarówno z “planowaniem ruchu wojsk', jak i zaopatrzeniem w żywność, odzież, uzbrojenie i medykamenty.
Stosowanie logistycznego podejścia związanego z przemieszczaniem i gromadzeniem żywności, środków produkcji oraz środków obrony lub agresji, ma bardzo długą tradycję. Bez takiego podejścia Rzym nie podbiłby świata, nie wybudowano by piramid egipskich, nie zorganizowano wielkich wypraw odkrywczych i podbojów w XI-XVII w. Nie zmienia to faktu, że do lat 20. XX w.

Logistyka kojarzona była z przede wszystkim z ekonomiczno-organizacyjną problematyką dyslokacji i zaopatrzenia wojsk. Jej rozkwit nastąpił w latach II wojny światowej, zwłaszcza w amerykańskich operacjach dostarczania pomocy materiałowej dla ZSRR, a następnie lądowania wojsk sprzymierzonych we Francji w czerwcu 1944 r. Precyzja tych operacji, uwzględniająca zróżnicowane terminy dostaw towarów, sprzęt i ludzi, środki i drogi transportu, składowania i kompletacji, ryzyko strat oraz konieczność zachowania tajemnicy wojskowej, była – jak na owe czasy – zaskakująco wysoka.

Rozwój logistyki w gospodarce cywilnej nastąpił w latach 60., kiedy to w USA, Japonii, b. RFN, a także we Francji i Włoszech seryjna i masowa produkcja niektórych skomplikowanych technologicznie wyrobów osiągnęła rozmiary wymagające zupełnie innego podejścia do problemów zaopatrzenia materiałowego, gromadzenia zapasów, punktualności i terminowej synchronizacji strumieni dostaw. Wielcy producenci skomplikowanych wyrobów stanęli bowiem przed koniecznością równoczesnego rozwiązania trzech problemów.

Po pierwsze – coraz bardziej odczuwalna stała się potrzeba synchronizacji dostaw materiałów od zewnętrznych dostawców, częściowo także wchodzących w skład danego koncernu, ale terytorialnie oddalonych od zakładów końcowego montażu; przeciętny samochód “składany' jest z ok. 1500 części, z których nie więcej niż 30-40% produkowanych jest w zakładzie montażowym; każda z tych części musi znaleźć się na linii montażu w odpowiedniej ilości i odpowiednim czasie, przy względnie jednolitym i możliwie najniższym poziomie zapasów; utrzymywanie np. miesięcznych zapasów stało się przy tych rozmiarach i tempie produkcji niewykonalne zarówno ekonomicznie (koszty utrzymania i zamrożenie kapitału), jak i technicznie (powierzchnie magazynowe).

Po drugie – równie silnie odczuwana była potrzeba ograniczenia zapasów wyrobów gotowych opuszczających sferę produkcji;  przy wielkich seriach wyrób musi być niemal bezpośrednio po ostatniej operacji produkcyjnej i kontroli jakościowej wysłany do nabywców lub własnej sieci sprzedaży, stanowiących następne ogniwa łańcucha logistycznego; gromadzenie zapasów wyrobów gotowych – przy tej skali produkcji staje się niemożliwe jak gromadzenie zapasów materiałów.

Po trzecie – łańcuch logistyczny kończy się dopiero u ostatniego nabywcy – konsumenta lub firmy kupującej środki pracy; zadania logistyki nie kończą się więc na przepływach między podmiotami produkcyjnymi oraz tymi przedsiębiorstwami i handlem, ale sięgają końcowego nabywcy dóbr konsumpcji i środków pracy, obejmując sferę marketingu, transport, tworzenia jednostek ładunkowych i opakowań.

Te podstawowe motywy wprowadzania rozwiązań logistycznych występowały najsilniej w przemyśle, ale miały tez znaczenie w budownictwie i handlu. W jednostkach gospodarczych niemal powszechne było dążenie do minimalizacji zapasów i tym samym zwiększenia częstotliwości dostaw i poprawy ich terminowości. Motywy te skłaniały do poszukiwania zarówno teoretycznych rozwiązań logistycznych, jak i adekwatnych metod jej wykorzystywania w praktyce.

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Logistyka » Geneza i historia rozwoju logistyki

Zaloguj się, aby zagłosować