Majątek przedsiębiorstwa

Każda jednostka gospodarcza musi posiadać i rozporządzać odpowiednią bazą materialną do prowadzenia działalności gospodarczej. Na bazę tę składają się zarówno budynki, maszyny i urządzenia, grunty, jak również materiały, wyroby gotowe, towary oraz wartości finansowe (pieniężne).

Składniki majątkowe, bo o nich tu mowa, nazywane również środkami gospodarczymi mimo swej różnej postaci są dla potrzeb rachunkowych klasyfikowane w jednorodne grupy. Podstawowym kryterium grupowania tychże środków – jak to już wcześniej zostało przeze mnie wspomniane – jest ich podział według stopnia możliwości ich 'spieniężenia', a więc zgodnie z zasadą wzrastającej płynności.

Z tego punktu widzenia składniki majątkowe dzieli się na trwale zaangażowane w przedsiębiorstwie (praktycznie dłużej niż rok) w związku, z czym określane są one mianem majątku trwałego (aktywa trwałe) oraz składniki o relatywnie dłuższej płynności pozostające w stałym obrocie gospodarczym, tj. majątek obrotowy (aktywa obrotowe), określany również mianem aktywów bieżących. W ramach tych grup następuje dalszy podział środków według postaci, w jakiej one występują.


Z punktu widzenia funkcji, jaką pełnią aktywa trwałe dzieli się je na: wartości niematerialne i prawne, rzeczowe aktywa majątkowe, należności długoterminowe, inwestycje długoterminowe, długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.  
W grupie wartości niematerialnych i prawnych mieszczą się składniki majątkowe niemające postaci fizycznej, czyli niematerialne prawa własności: licencje, patenty, projekty wynalazcze, wartość firmy, wartość znaków towarowych, oprogramowanie komputerów nabyte z zamiarem użytkowania w okresie dłuższym niż jeden rok, prawo wieczystego użytkowania gruntu i koszty zakończonych prac rozwojowych, których wyniki mogą zostać spożytkowane do uruchomienia produkcji nowych lub modernizacji już wytworzonych produktów lub technologii, koszty związane z zakładaniem, rozszerzaniem przedsiębiorstwa oraz odbywaniem zgromadzeń spółki akcyjnej.

Drugą grupę stanowią rzeczowe aktywa majątkowe, czyli tzw. środki trwałe, do których zaliczamy środki przeznaczone i zdatne do długotrwałego użytkowania przez przedsiębiorstwo ( więcej niż jeden rok).

Ilość środków trwałych posiadanych przez przedsiębiorstwo jest zazwyczaj znaczna i zależy od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej oraz stopnia utechnicznienia procesu gospodarczego. Różnorodność tychże środków trwałych wymaga ich sklasyfikowania. I tak wyróżnia się następujące grupy:
- grunty własne
- budynki i budowle
- urządzenia techniczne i maszyny
- środki transportu
- inwestycje rozpoczęte
- zaliczki na poczet inwestycji
- inne środki trwałe

Należności długoterminowe to środki pieniężne należne jednostce od jednostek powiązanych i pozostałych jednostek, których okres spłaty na dzień bilansowy jest dłuższy niż rok.

Do inwestycji długoterminowych zalicza się trwałe (dłuższe niż jeden rok) zaangażowanie środków pieniężnych jednostki gospodarczej w innych jednostkach w postaci udziałów, papierów wartościowych, udzielania długoterminowych pożyczek oraz długoterminowych lokat pieniężnych (np. na terminowych rachunkach bankowych), które to czynności przynoszą tejże jednostce określone korzyści (dywidendy, odsetki).

Drugą grupę środków gospodarczych przedsiębiorstwa stanowią aktywa obrotowe. Z punktu widzenia funkcji, jakie pełnią, dzieli się je na cztery grupy: zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe, rozliczenia międzyokresowe kosztów.

Zatem aktywa obrotowe to składniki, które nie mają charakteru trwałego (tak, jak miało to miejsce przy aktywach trwałych), a cechą charakterystyczną jest to, że są w ciągłym ruchu i stale zmieniają swą postać, przechodząc z jednej postaci w drugą, stosownie do procesów gospodarczych zachodzących w przedsiębiorstwie.

Rzeczowymi składnikami w grupie zapasów są:
- materiały
- półprodukty
- produkty gotowe
- towary
- zaliczki na poczet dostaw

Ostatnia pozycja, a więc otrzymane zaliczki na poczet dostaw, występują w tym miejscu, jako wartość ujemna. Pociąga to za sobą założenie, iż przedsiębiorstwo nie może swobodnie dysponować wyrobami lub towarami, na które otrzymało zaliczki. Alternatywnym rozwiązaniem jest w tym przypadku wykazanie otrzymanych zaliczek w pasywach, w grupie zobowiązań.

Należności krótkoterminowe to należności, których okres spłaty na okres bilansowy jest krótszy niż rok, z wyszczególnieniem ich rodzajów, tj.:
-> należności od jednostek powiązanych
-> należności od pozostałych jednostek, a w tym:
- z tytułu dostaw i usług,
- z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych, zdrowotnych i innych świadczeń
- inne należności
- należności dochodzone w drodze sądowej

Inwestycje krótkoterminowe to krótkoterminowe aktywa finansowe:
-> w jednostkach powiązanych
-> w pozostałych jednostkach:
- udziały, akcje, inne papiery wartościowe, pożyczki udzielone i inne krótkoterminowe aktywa finansowe
-> środki pieniężne:
- w kasie i na rachunkach bankowych i inne aktywa pieniężne oraz inne inwestycje krótkoterminowe

Rozliczenia międzyokresowe kosztów to tzw. nakłady przyszłych okresów, czyli koszty poniesione z góry. Jest to specyficzna pozycja majątku, a istnieje ona w celu zapewnienia współmierności kosztów z przychodami dla prawidłowego ustalenia wyniku finansowego w danym okresie. Rozliczenia międzyokresowe obejmują czynne rozliczenia kosztów oraz inne rozliczenia międzyokresowe, np. rezerwy na przejściową różnicę z tytułu podatku dochodowego, spowodowaną odmiennością momentu uznania przychodu za osiągnięty lub kosztu za poniesiony w myśl ustawy i przepisów podatkowych.

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Rachunkowość finansowa » Majątek przedsiębiorstwa

Zaloguj się, aby zagłosować