Merkantylizm

(XVI –XVII w. z włoskiego mercante - kupiec bogacący się na handlu, handlowiec). Ojczyzną jego są Włochy.

Merkantylizm służy klasie i broni jej. Można go traktować jako ideologię gospodarczą rodzącej się klasy – kupców i burżuazji, klasa feudalna odchodzi w cień. Powstają nowe klasy: kupców, bankierów, rodzącej się burżuazji i mieszczaństwa.

Merkantylizm to nowa polityka gospodarcza która ma sprzyjać pierwotnym interesom akumulacji kapitału (istota polityki merkantylistycznej). Dominuje schemat wymiany (T-P-T), gdyż dla merkantylistów najważniejszym problemem jest problem cyrkulacji, obiegu, dynamiki. Próbują oni uporządkować zjawiska gospodarcze – dociekając efektywności i zysku, zysk staje się celem. Jest to okres ostrej rywalizacji pomiędzy ówczesnymi potęgami gospodarczymi. Rywalizacja pomiędzy Anglią, Francją, Holandią o surowce (ekspansja kolonialna), o rynki zbytu, o prymat w Europie. Pobudza to ekspansję, powoduje kolonializm, walka o panowanie na morzu.

Merkantyliści wysuwają postulat nad wszystkim powinna panować interwencja państwa. Państwo powinno regulować wszystkie dziedziny życia gospodarczego.

Protekcjonizm państwowy – państwo powinno go stosować, popierać, ułatwiać, pomagać w dziedzinie wytwarzania i wymiany międzynarodowej. Merkantyliści krzyczeli głównie w imieniu kapitału kupieckiego bankierów. Kapitał kupiecki był zaangażowany w kampanie gospodarcze.

Wczesny merkantylizm (monetaryzm, bulionizm) akcentuje głównie potrzebę wzrostu zasobów kruszcowych w kraju (złota, srebra, miedzi); wynika to z uzasadnionego wówczas przekonania, iż rozwój gospodarki towarowej stanowi przesłankę i warunek produkcji kapitalistycznej. W merkantylizmie właściwym, decydującą rolę odegrała już uzyskanie wartości dodatkowej, która rozpatrywana jest głównie od strony cyrkulacji (bilansu handlowego).

Celem polityki merkantylistycznej jest wzrost gospodarczy, realizowany głównie przez kapitalistyczne uprzemysłowienie kraju przy zastosowaniu przyśpieszających ten wzrost środków przymusu; bogaty jest kraj uprzemysłowiony, ma on dodatnie saldo bilansu handlowego.

Dwie koncepcje pieniądza:
 
1.Metalistyczna – akcentuje wartość  wewnętrzną pieniądza, wartość pieniądza zależy od wartości kruszcu z jakiego jest on wykonany.

2.Nominalistyczna – akcentuje wartość zewnętrzną, czyli taką jaką nada mu państwo.  Dojrzały merkantylizm. Dojrzali merkantyliści dochodzą do wniosku, że po to by gromadzić pieniądze należy prowadzić handel zagraniczny. W grę wchodzi handel z dodatnim saldem eksportu (przewaga exportu nad importem).

Teoria bilansu handlowego zakłada dodatnie saldo i temu podporządkowuje całą gospodarkę. W drugiej połowie XVI w. merkantyliści odchodzą od teorii kruszcu a zwracają uwagę na: -konieczność wzrostu produkcji, -konieczność wzrostu zatrudnienia, -na to by produkować dla eksportu, który jest bogactwem.  Późny merkantylizm. Podstawą bogactwa i potęgi jest eksport produktów rodzimych, przetwarzanych, zawierających dużą ilość rodzimej pracy i kapitału.

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Historia myśli ekonomicznej » Merkantylizm

Zaloguj się, aby zagłosować