Podział (rodzaje) kart płatniczych

Karta płatnicza występuje w tylu różnych rodzajach, iż dokonywanie jakichkolwiek podziałów ma znaczenie w dużej mierze umowne. Klasyfikacje podane poniżej mają na celu jedynie wskazanie cech charakterystycznych niektórych z nich.

Dla porządku należy przedstawić tu kryteria dokonywanych niżej podziałów:

1. Ilość podmiotów które uczestniczą w rozliczeniu przy pomocy karty:
• karty dwustronne
• karty trójstronne
• karty czterostronne

2. Status emitenta:
• karty konsumenckie
• karty bankowe
• karty niebankowe

3. Stopień sprecyzowania osoby posiadacza:
• karty imienne
• karty na okaziciela

4. Charakter prawny posiadacza karty:
• karty prywatne
• karty firmowe

5. Stopień zaufania jakim bank obdarza posiadacza karty:
• karty masowe
• karty złote
• karty platynowe (Privilegium)

6. Element kredytowy:
• karty przedpłacone
• karty obciążeniowe
• karty debetowe
• karty kredytowe

7. Ze względu na sposób odczytu zapisanych informacji:
• karty tłoczone
• karty magnetyczne
• karty inteligentne (karty czipowe)

Karty dwustronne są akceptowane jedynie przez ich emitenta. Emitentami tych kart są zazwyczaj wielkie domy towarowe, kompanie naftowe, biura podróży, linie lotnicze, przedsiębiorstwa wynajmu samochodów, właściciele autostrad itp. Karty te upoważniają do dokonywania bezgotówkowego zakupu dóbr i usług jedynie u emitenta.

Karty trójstronne wymagają porozumienia trzech kategorii podmiotów, a mianowicie: emitenta, przedsiębiorstw gotowych przyjąć zapłatę kartą płatniczą i posiadacza karty. Posiadacz karty trójstronnej jest upoważniony do bezgotówkowego zakupu dóbr i usług u przedsiębiorstw. Wydanie karty jest zazwyczaj odpłatne. Przedsiębiorstwa płacą emitentowi karty prowizję uzależnioną od prowadzonej przez nie działalności i wielkości obrotów. Karty tego typu mają zazwyczaj szerszy zasięg niż karty dwustronne.

System czterostronny karty płatniczej jest obecnie najbardziej popularny. Oprócz posiadacza karty, jej emitenta oraz przedsiębiorstwa akceptującego zapłatę kartą w rozliczeniu występuje również właściciel systemu, w którym emitowana jest dana karta. Podmiot ten wykonuje dwojakiego rodzaju zadania. Po pierwsze, dzięki zawieraniu umów o udostępnianie znaku systemu popularyzuje sam system, rozszerzając krąg potencjalnych posiadaczy. Po drugie, świadczy on konkretne usługi na rzecz emitentów poprzez utworzenie specjalistycznej agendy -centrum rozliczeniowego. Centrum to dokonuje faktycznego rozliczenia wszystkich transakcji dokonywanych przy użyciu kart.

Karty konsumenckie wydawane są przez podmioty sfery niebankowej, np.: towarzystwa naftowe, hotele, restauracje, sieci domów towarowych itp. Zasadniczo są to karty dwustronne. Celem emisji kart konsumenckich jest trwałe związanie klienta z produktami lub usługami, świadczonymi przez emitenta, a w konsekwencji zapewnienie emitentowi większych obrotów.

Karty bankowe są wydawane w systemie trój- lub czterostronnym. Oprócz możliwości nabywania przy ich pomocy dóbr i usług często upoważniają do wypłat gotówkowych z bankomatów.

Szczególną odmianą kart niebankowych są karty T&E (Travel and Entertrainment). Są one wydawane przez wielkie korporacje międzynarodowe (American Express i Diners Club), zajmujące się wyłącznie dokonywaniem rozliczeń z tytułu ich używania. Karty te z powodu znacznych opłat związanych z ich wydaniem przeznaczone są głównie dla osób dysponujących znacznymi zasobami pieniężnymi. Poprzez szereg dodatkowych przywilejów, takich jak darmowe ubezpieczenia, zniżki przy nabywaniu biletów lotniczych, emitent kart T&E zapewnia swoim klientom kompleksową obsługę podróży na całym świecie.

Oprócz kart imiennych bardzo często emitowane są karty na okaziciela. Kartami takimi są m.in.: karty telefoniczne, parkingowe, czy też karty służące do opłacenia autostrad itp. Zawsze są to karty dwustronne i przedpłacone. Są one masowo używane, ale ich zasięg jest bardzo ograniczony.

Karty prywatne są wydawane osobom fizycznym, występującym w roli konsumentów. Szczególnym rodzajem karty prywatnej jest wspólny rachunek małżeński, w ciężar którego wydawane są dwie karty. Karty firmowe (company cards lub business cards) wydawane są podmiotom gospodarczym. Do korzystania z nich uprawniony jest jedynie imiennie na karcie oznaczony pracownik. Karty te są używane do pokrycia kosztów delegacji służbowych, wydatków reprezentacyjnych itp.

Karty masowe dostępne są dla każdego, u kogo nie stwierdzono negatywnych wskaźników finansowych. Pozwalają one na wyselekcjonowanie wiarygodnych klientów, którym bank może zaufać i zaoferować im swoje produkty.

Karty złote są oferowane najlepszym i najbogatszym klientom. Oprócz prestiżu zapewniają one wyższe limity wydatków, lepsze warunki płatnicze i wiele dodatkowych usług. Emitent zapewnia często całodobową pomoc (medyczną, prawną itp.) w nagłych wypadkach.

Karty platynowe są przeznaczone dla grupy klientów o najwyższych dochodach, którzy korzystają ze specjalnej obsługi w ramach tzw. private banking. Oprócz nieograniczonego limitu wydatków otrzymują oni bardzo szeroki pakiet usług pozafinansowych.

Karty tłoczone – wszystkie dane identyfikacyjne klienta są na tej karcie wytłoczone, co pozwala na łatwe ich skopiowanie na dowodach dokonania transakcji, banki odchodzą od ich stosowania ze względu na łatwość ich sfałszowania.

Karty magnetyczne – od końca lat 60. rozpoczęto stosowanie specjalnego paska magnetycznego, na którym zakodowane są informacje określające wydawcę, rachunek posiadacza oraz stwierdzające autentyczność karty.

Karty inteligentne (kart czipowe) – tzw. smart card, które pierwszy raz zostały wykorzystane przez France Telecom w 1985 r., jako karty telefoniczne. W kartę wbudowany jest układ elektroniczny, zawierający pamięć i mikroprocesor. Wyposażenie karty w pamięć pozwala zapisać znaczną liczbę danych oraz programów ich przetwarzania. Karta taka może służyć do obsługi kilku rachunków (kredytowego i debetowego, co daje możliwość wyboru rodzaju zapisu transakcji). Karty te mogą być używane bez infrastruktury telekomunikacyjnej niezbędnej dla kart magnetycznych, jednak wysokie koszty wprowadzenia znacznie ograniczają ich ekspansję.

Na gruncie podziału kart płatniczych ze względu na element kredytowy rodzi się, głównie ze względów pomieszania pojęć, najwięcej kontrowersji. 'Powszechnie bowiem karty kredytowe utożsamiane są z kartami płatniczymi.'.

Natomiast karty przedpłacone w ogóle nie są zaliczane do kart płatniczych. Rozpatrując funkcje jakie spełniają karty płatnicze wyróżnia się funkcję płatniczą, właściwą dla wszystkich kart płatniczych, oraz funkcję kredytową, którą spełniają jedynie karty kredytowe i charge.

W wypadku kart kredytowych większy nacisk położony jest na funkcję kredytową, zaś w wypadku charge na funkcję płatniczą. Istota kart przedpłaconych sprowadza się do tego, że klient, dokonując zakupu karty, zakupuje pewną ilość usług oferowanych przez system. Posiadacz płaci jednorazowo za usługi, które uzyska w przyszłości. Do kart przedpłaconych należą m.in.: karty telefoniczne, karty uprawniające do korzystania z automatów, autostrad itp. Karty charge, zwane również obciążeniowymi, umożliwiają ich posiadaczowi zaciągnięcie u emitenta karty kredytu kupieckiego, czyli odroczenia terminu płatności za nabyte towary i usługi.

Coraz więcej banków oferuje klasyczne karty kredytowe. Aby stać się posiadaczem karty kredytowej nie jest konieczne posiadanie rachunku w banku wydającym kartę. Oferta większości wyróżnia się tym, że w przypadku spłaty całej kwoty za przeprowadzone transakcje w danym miesiącu – kredyt nie jest oprocentowany.

Karta kredytowa funkcjonuje na zasadzie 'pay later', gdyż w ramach tego produktu przyznaje się klientowi kredyt odnawialny o nie zabezpieczonym limicie. Jako termin spłaty przyjmuje się najczęściej 25 dni od daty otrzymania wyciągu o transakcjach dokonywanych w ubiegłym okresie rozliczeniowym.

Karty kredytowe nie są związane z rachunkiem bieżącym klienta banku. W momencie wydania karty bank przyznaje jej właścicielowi odnawialny limit kredytowy, a spłata kredytu może następować w ratach. Jeżeli zadłużenia okresu rozliczeniowego są spłacane terminowo, to kredyt ten można uznać za nie oprocentowany. Jeżeli spłaty dokonywane są regularnie, część zadłużenia (określana zwykle jako procent kredytu) może być odłożona. W stosunku do tej części kredytu już nalicza się odsetki (najczęściej w wysokości 2% lub 3% kredytów konsumpcyjnych). Karty te adresowane są do klientów o wysokich dochodach.

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Bankowość » Podział (rodzaje) kart płatniczych

Zaloguj się, aby zagłosować