Pojęcie, geneza i rozwój leasingu

Słowo 'leasing' wywodzi się od angielskiego słowa 'lease' (dzierżawca) i oznacza odpłatne użytkowanie cudzych dóbr dla wykonywania określonych czynności.
Pierwsze transakcje przypominające współczesny leasing można upatrywać w transakcjach najmu i dzierżawy, polegających na odpłatnym użyczaniu rzeczy do czasowego korzystania, niekiedy przyrzeczeniem sprzedaży tych rzeczy. Zawierano je w starożytnych cywilizacjach Egiptu i Mezopotamii około 5 tysięcy lat temu. O zawieraniu umów najmu i dzierżawy w państwie Sumerów świadczą wyraźne dokumenty, pochodzące najwcześniej z XXX w. p.n.e.

Umowy te zostały uregulowane w kodeksie władcy Babilonii Hammurabiego w XVIII w. p.n.e. oraz bardziej wyczerpująco w prawie Starożytnej Grecji i Rzymu. Za starożytnego przodka leasingu, jak również współczesnego najmu i dzierżawy w Europie kontynentalnej oraz ich odpowiedników anglo-amerykańskich, uważa się rzymski najem rzeczy (locatio conductio rei), ostatecznie ukształtowany jako kontrakt konsensualny w II w. p.n.e.

W rozwoju światowego leasingu rok 1952 ma zasadnicze znaczenie, ponieważ powstała wtedy w USA pierwsza niezależna spółka leasingowi Unitek States Leasing Corporation. Niedługo później powstało w USA wiele podobnych spółek, zwłaszcza po zniesieniu w 1962 roku zakazu prowadzenia działalności leasingowej, odnoszącego się do spółek banków. Powstało wówczas wiele spółek banków i innych instytucji finansowych.

Od 1960 roku rozpoczęła się ekspansja leasingu w Kanadzie, Europie Zachodniej, Dalekim Wschodzie, a następnie w innych częściach świata. Tam jednak przeniesienie amerykańskiej koncepcji leasingu, do odmiennych warunków gospodarczych i społecznych spowodowało wiele nieporozumień i konfliktów. Przedsiębiorstwa produkcyjne i handlowe przesadnie rozciągały to pojęcie na zwykłe transakcje sprzedaży ratalnej, najmu i dzierżawy.

W Europie pierwsze spółki leasingowe powstały na początku lat sześćdziesiątych.
O leasingu w Polsce można tak naprawdę mówić dopiero w 1989 roku, ponieważ wcześniej umowy leasingu zawierano niezmiernie rzadko. Zainteresowanie tą forma kredytowania i wspierania obrotu dobrami inwestycyjnymi nastąpiło po wejściu w życie ustaw z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej oraz o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych.

Sytuacja polityczna, gospodarcza i społeczna roku 1989 spowodowała wyraźną zmianę tendencji i kierunków rozwoju niemalże wszystkich płaszczyzn życia. Zmienił się sposób patrzenia na świat, tok myślenia, powstały nagle nowe możliwości działania, gospodarka stała się wolnorynkowa, rynek zaczął decydować o wielu rzeczach, Polska otworzyła się na świat, w gruzach padł dotychczasowy podział społeczny, pojawiły się nadzieje na lepszą przyszłość. Tak naprawdę powstało wówczas nowe, demokratyczne państwo, chcące nadrobić stracony czas goniąc gospodarczo rozwinięte państwa.

Leasing staje się usługą coraz bardziej znaną w Polsce. Pierwsze nieśmiałe transakcje zaczęły się pojawiać już w 1989 roku, choć ich konstrukcja bardziej przypominała umowę dzierżawy lub wręcz umowę sprzedaży na raty niż obecnie funkcjonującą umowę leasingową.

W roku 1990 pojawiły się pierwsze spółki leasingowe, których podstawowym przedmiotem działalności stał się leasing. Rozwijający się biznes prywatny dostał dostęp do szybkiego finansowania zakupów środków trwałych koniecznych do rozpoczęcia czy też rozwoju biznesu. Leasing dał im możliwość zdobycia łatwego finansowania na samochody firmowe, narzędzia konieczne do prowadzenia biznesu, jak też na budynki.

W 1991 roku nastąpił rozwój rynku w związku z dominacją leasingu samochodów osobowych. Ponadto w ówczesnym okresie klienci dostrzegali przede wszystkim zaletę leasingu pozwalającą obniżać mocno poziom płaconych podatków. W 1993 roku leasing samochodów osobowych stał się nieopłacalny ze względu na duże zmiany w prawie podatkowym, traktującym samochody osobowe bardzo restrykcyjnie praktycznie w każdej dziedzinie związanej z podatkami. Udział samochodów osobowych w strukturze globalnej zmalał niemal do zera. Było to odmienne zjawisko od występujących rozwiązań w krajach Europy Zachodniej, a nawet innych krajach postkomunistycznych.

Rok 1995 był szczególnie korzystny dla rozwoju leasingu, zwłaszcza z powodu wzrastającej koniunktury w sektorze transportu ciężarowego (ze względu na pojawienie się zaostrzonych norm ekologicznych, których spełnienie warunkowało otrzymanie koncesji na przewozy międzynarodowe). Ponadto stworzono pewne rozwiązania prawne pozwalające korzystać z dobrodziejstw leasingu również przez auta o charakterze zbliżonym do osobowych. Zaczęto mianowicie dokonywać pewnych przeróbek i modyfikacji samochodów osobowych w celu utworzenia przestrzeni ładunkowej i kwalifikowania takiego pojazdu na równi z samochodami ciężarowymi.

W rozwoju leasingu w Polsce przełomowe znaczenie miało rozpoczęte w połowie 1990 roku przekształcenie struktury własnościowej polskiej gospodarki, przede wszystkim w drodze prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Pomimo iż w ustawie z 13 lipca o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych nie wspomniano o leasingu, to jednak w literaturze krajowej utarło się przekonanie, że powinien on być jedną z głównych form prywatyzacji, chociaż nie zapewnia on definitywnego przeniesienia własności tych przedsiębiorstw w znaczeniu cywilno-prawnym lecz jedynie stwarza taka możliwość.

W latach 1995-1996 pojawiło się już niemal sto podmiotów oferujących usługi leasingowe. Wiele z tych firm swój rodowód wywodzi z instytucji bankowych, które obserwując dynamiczne tempo wzrostu swoich klientów nie chciało zmarnować okazji zaistnienia na rynku. Kolejne grupy nowo utworzonych firm pojawiły się w wyniku napływu zagranicznego kapitału do Polski, często związanych z producentami pojazdów i urządzeń sprzedawanych w naszym kraju.

Obecnie funkcjonuje kilkaset podmiotów leasingowych w Polsce, a kolejne instytucje będą musiały wykazać się znacznie większą operatywnością i sprawnością działania zarówno ze względu na istniejącą olbrzymią konkurencję jak i konieczność pozyskania dobrych źródeł finansowania swojej działalności.

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Finanse przedsiębiorstwa » Pojęcie, geneza i rozwój leasingu

Zaloguj się, aby zagłosować