Rachunki dochodu narodowego

W każdej gospodarce mamy do czynienia z przepływem dóbr, usług i dochodów. Istnieją trzy sposoby mierzenia rozmiarów tych strumieni. Możemy mierzyć strumień dóbr i usług (produkcji), strumień dochodów oraz strumień wydatków. Strumienie te wiążą ze sobą gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. Część strumieni łącząca ze sobą przedsiębiorstwa jest efektem dokonywania przez nie inwestycji (czyli powiększania majątku produkcyjnego) oraz zużycia dóbr pośrednich.

Zobacz: Determinanty dochodu narodowego (Strony A4: 6)

Dobra finalne to wszystkie dobra które trafiają do konsumentów oraz ta część dóbr produkcyjnych, która nie podlega jednorazowemu zużyciu w procesie produkcyjnym (np. maszyny, budynki itp.) Dobra pośrednie to te spośród dóbr nabywanych przez przedsiębiorstwa, które stają się składnikami wytwarzanych wyrobów, podlegają więc jednorazowemu zużyciu w procesach produkcyjnych (np. surowce, półprodukty). Mierniki produkcji i dochodu uwzględniają tylko wartość dóbr finalnych bowiem wprowadzenie do rachunku dóbr pośrednich powodowałoby  wielokrotne liczenie ich wartości.

[ Kliknij i zobacz ekskluzywne, czeskie lampy od Elite Bohemia ozdobione prawdziwymi kryształami Preciosa. Aktualne PROMOCJE w sklepie online, prosto od dystrybutora: www.ares-eksport.pl ]

Wzrost zapasów surowców bądź wyrobów gotowych należy traktować jako inwestycje przedsiębiorstw w majątek obrotowy.

Istotny wpływ na przepływ omawianych strumieni ma państwo i handel zagraniczny. Państwo zwiększa rynkową wartość wytworzonych dóbr i usług poprzez nałożenie na producentów obowiązku odprowadzenia podatków pośrednich (np. VAT). Zmniejsza ono również dochody pozostające do dyspozycji gospodarstw domowych poprzez nałożenie podatków bezpośrednich (np. dochodowych).

Dochody po opodatkowaniu powiększone o transfery (środki uzyskane od państwa bez jakichkolwiek ekwiwalentnych świadczeń) noszą nazwę rozporządzalnych dochodów osobistych. Są one przeznaczane na oszczędności lub konsumpcję. Oszczędności, w zależności od formy ich przechowywania, stanowią odpływ z systemu gospodarczego lub też poprzez pośredników finansowych (banki, giełdy papierów wartościowych) przekształcane są w fundusze inwestycyjne.

Zobacz: Makroekonomia - zadania z rozwiązaniami (Strony A4: 15)

Wydatki konsumpcyjne, wraz z inwestycjami sektora prywatnego, wydatkami państwa na dobra i usługi oraz wydatkami zagranicy na dobra wytwarzane w kraju tworzą popyt globalny który odpowiada rozmiarom produkcji (zapasy, również te nieplanowane, traktujemy jako inwestycje w kapitał obrotowy). Odpływ środków z obiegu stanowi część wydatków przeznaczona na zakup dóbr wytworzonych za granicą.

Zobacz: Rola banków spółdzielczych w finansowaniu działalności gospodarczej - praca licencjacka (Strony A4: 55) 📚 📝

Państwo gromadzi swe dochody w postaci podatków pośrednich i bezpośrednich, przeznacza je zaś na zakup dóbr i usług oraz na płatności transferowe. Często zdarza się, że dochody państwa są różne od jego wydatków. Mamy wtedy do czynienia z nadwyżką budżetową lub deficytem budżetowym. Nadwyżka w handlu zagranicznym powstaje jeśli eksport przewyższa import a deficyt ma miejsce w sytuacji odwrotnej.  Inwestycje, deficyt budżetowy i nadwyżka eksportu muszą mieć pokrycie w oszczędnościach.

Zobacz: Wykłady z makroekonomii (Strony A4: 14)

Powyższe rozważania zilustrować można następującymi wzorami:
Ycr = C + I + G + X - Z [1];
ale też Ycr + Z = C + I + G + X [2]
Ycr to rozmiary produkcji w cenach rynkowych, C - konsumpcja, I - inwestycje, G - wydatki państwa na dobra i usługi, X - eksport, Z - import.

Jak wynika z wzoru [1] wzrost eksportu zwiększa rozmiary produkcji krajowej i dochodu, wzrost importu je zmniejsza. Wzór [2] wskazuje jednak, że jeśli sumę Ycr i Z potraktujemy jako wartość dóbr będących w dyspozycji gospodarki, które można przeznaczyć na wzrost inwestycji, zaspokojenie potrzeb konsumentów bądź państwa, czy wreszcie reeksportować, możemy odejść od merkantylnego ujęcia roli handlu zagranicznego i uznać istotną rolę importu w tworzeniu dochodu i dobrobytu.

Zobacz: Ściąga z ekonomii - makroekonomii i mikroekonomii (Strony A4: 15)

Pomniejszając wartość produkcji w cenach rynkowych o podatki pośrednie (Tp) uzyskujemy produkcję w cenach czynników wytwórczych: Ycr - Tp = Yccw.

Yccw określa też rozmiary dochodów uzyskane przez czynniki wytwórcze. Jeśli pomniejszymy je o wartość podatków bezpośrednich (Td) i powiększymy o płatności transferowe (B) to wyliczymy wartość rozporządzalnych dochodów osobistych (RDO).
RDO = Yccw + B - Td

Konsumenci podejmują decyzję co do podziału swych RDO przeznaczając je na konsumpcję (C) lub oszczędności (S): RDO = C + S.
Dochody państwa (Gr) to podatki bezpośrednie i pośrednie: Gr = Tp + Td.
Wydatki państwa (Gs) to wartość zakupionych dóbr i usług i płatności transferowych: Gs = G + B

Deficyt budżetowy wystąpi gdy: G + B>Tp + Td

Miarą produkcji wytworzonej na terenie danego kraju jest produkt krajowy brutto (PKB). Może on być ujmowany w cenach rynkowych lub po potrąceniu podatków pośrednich, w cenach czynników produkcji.

Jeśli uwzględnione zostaną dochody obywateli danego kraju uzyskane za granicą i odjęte dochody obywateli innych krajów wypracowane na terenie analizowanego państwa, to wyliczoną wielkością jest produkt narodowy brutto (PNB).

PNB = PKB - dochody netto z zagranicy

PNB w cenach czynników produkcji pomniejszony  o wartość amortyzacji (zużycie dóbr kapitałowych w procesach produkcyjnych) określa rozmiary produktu narodowego netto (PNN) czyli dochodu narodowego. Dochód narodowy jest rzadziej wykorzystywany do porównań niż PKB lub PNB za względu na wielość metod naliczania amortyzacji stosowanych w różnych krajach i dających odmienne wyniki.

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Makroekonomia » Rachunki dochodu narodowego

Zaloguj się, aby zagłosować