Ryzyko stopy procentowej w bankowości
Ryzyko stopy procentowej to ogólnie mówiąc wrażliwość zaksięgowanych dochodów banku na przyszłe zmiany stopy procentowej.
W odróżnieniu od większości krajów zachodnich, w Polsce tzw. ryzyko niedopasowania stopy procentowej jest niezbyt niskie – bankom udaje się prawie całe to ryzyko przerzucić na klientów. Sytuacja ta jednak będzie się zmieniać wraz z wprowadzeniem nowych instrumentów finansowych o stałym oprocentowaniu (np.: certyfikatów depozytowych) na polski rynek finansowy. Ryzyko to wynika z możliwości spadku stopy oprocentowania depozytów lub wzrostu oprocentowania kredytów (albo innych pozycji aktywów) w sytuacji, kiedy bank zaangażuje się w operacje o stałej stopie procentowej.
Po stronie pasywów ryzyko wystąpi np. w sytuacji, kiedy bank emituje dużą liczbę bonów bankowych lub certyfikatów depozytowych o gwarantowanej, stałej stopie procentowej, a następnie na rynku finansowym stopa procentowa ulegnie obniżeniu. Dla banku oznacza to stratę; mógłby on przecież w nowej sytuacji pozyskać pieniądze taniej. Taką samą stratę można ponieść, jeśli się przyjmie depozyty i zagwarantuje deponentom oprocentowanie, a stopa procentowa spadnie. Nasze banki z nielicznymi wyjątkami tego jednak nie robią – zastrzegają sobie w regulaminach rachunków terminowych prawo do obniżenia oprocentowania w razie konieczności i z prawa tego korzystają.
Ryzyko niedopasowania stopy procentowej występuje także wtedy, gdy bank udzieli kredyty na określony procent, a następnie rynkowa stopa procentowa wzrośnie. Oznacza to spadek marży kredytowej banku, a być może nawet straty netto na kredytach już udzielonych. Ponieważ w Polsce przez ostatnie lata stopa procentowa nigdy nie rosła, niebezpieczeństwo takie nie ujawniło się dotychczas (może to jednak nastąpić w przyszłości).
Przy realnej stopie oprocentowania i w warunkach wysokiej inflacji ustalenie sztywnych stawek oprocentowania jest mocno ryzykowne dla banku i dla klienta, a wielkość ryzyka zależy od wysokości i kierunku zmian inflacji. W sytuacji takiej zasadą jest zawieranie umów według stawki zmiennej i korygowanie wysokości stopy procentowej od kredytów i lokat. Korygowanie powinno być parametryczne, odniesione w umowie do parametru niezależnego od banku. Parametr ten powinien się zmieniać w zależności od poziomu inflacji, a nie według uznania banku.
Rolę miernika poziomu inflacji w okresie stosowania zasady realnej stopy procentowej spełnia w Polsce ustalona przez Prezesa NBP stopa podstawowa banku centralnego. Zmiana tej stopy powoduje zmianę oprocentowania kredytu refinansowanego dla banku i jednocześnie zmianę jego własnych stawek oprocentowania, ale również może powodować straty, które wynikają z trzech zasadniczych przyczyn.
Pierwsze to niedostosowanie terminowe odpowiadających sobie pozycji aktywnych i pasywnych. Dotyczy to sytuacji, kiedy udzielane kredyty są finansowane za pomocą środków, których termin wymagalności nie odpowiada okresowi zwrotu kredytu. W sytuacji gdy kredyt długoterminowy o stałym oprocentowaniu został udzielony ze środków ulokowanych w banku na krótki termin wtedy może się okazać, że w przypadku wzrostu rynkowej stopy procentowej – jego dalsze refinansowanie wymagać będzie ponoszenia wyższych kosztów pozyskania kapitału, np.: płacenia klientom wyższych odsetek od ulokowanych przez nich wkładów.
Prowadzi to do bezpośredniego ograniczenia marży procentowej, rozumianej jako różnica między oprocentowaniem kredytów i depozytów. Również odwrotna sytuacja, polegająca na inwestowaniu długoterminowych lokat w kredyty lub inne przedsięwzięcia krótkoterminowe może pociągnąć za sobą podobne niekorzystne następstwa dla sytuacji dochodowej banku. Przy stałym oprocentowaniu długoterminowych wkładów spadek stopy procentowej pociąga za sobą redukcję dochodów z operacji czynnych banku.
Po drugie, ryzyko strat na zmianach stopy oprocentowania powstaje także w sytuacji, gdy występuje co prawda dostosowanie terminowe odpowiednich pozycji aktywnych i pasywnych, ale ich oprocentowania zostały ustalone w odmiennych warunkach. Ma to miejsce wtedy, gdy przynajmniej część operacji bankowych przeprowadzana jest przy zmiennym oprocentowaniu, zorientowanym na wahania rynkowej stopy procentowej. Ale bank może tracić dochody również w sytuacji, gdy zarówno przy operacjach aktywnych jak i pasywnych stosuje się zmienne oprocentowanie. Zazwyczaj bowiem operacje te reagują z różną elastycznością na zmiany zewnętrznych parametrów rynku pieniężnego i kapitałowego.
Trzecia możliwość strat na zmianach stopy procentowej powstaje w wyniku zagrożenia przedwczesnym wypowiedzeniem umowy z bankiem przez klientów. W przypadku operacji aktywnych ryzyko nieprzewidzianego spadku dochodów rośnie wraz ze spadkiem rynkowej stopy procentowej. Wtedy bowiem część dłużników może zdecydować się na przedterminową spłatę kredytu, korzystając z możliwości tańszego refinansowania się u innych dostawców kapitału. Uwolnione w ten sposób kapitały bank będzie mógł jeszcze raz zainwestować w inne przedsięwzięcia.
Najlepszym zabezpieczeniem przed ryzykiem niedopasowania stopy procentowej jest zrównanie wielkości pozycji pasywów i aktywów o stałej stopie procentowej. Wtedy przy zmianie stopy procentowej w jakąkolwiek stronę bank ponosi straty na oprocentowaniu jednych operacji, ale automatycznie tyle samo zyskuje na innych.
Najczęściej pobierane pliki (.doc i .pps) |
1. (24 stron A4)
2. (30 stron A4)
3. (33 stron A4)
4. (13 stron A4)
5. (14 stron A4)
6. (18 stron A4)
7. (43 stron A4)
8. (12 stron A4)
9. (13 stron A4)
10. (16 stron A4)
|
Podobne tematy w Kompendium |
1. (0.3 stron)
2. (0.3 stron)
3. (0.3 stron)
4. (0.5 stron)
5. (1.3 stron)
6. (1.8 stron)
7. (0.7 stron)
8. (0.9 stron)
9. (0.5 stron)
10. (0.8 stron)
|
Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Bankowość » Ryzyko stopy procentowej w bankowości
Ryzyko stopy procentowej w bankowości
Ocena: 9 / 10 Liczba głosów: 41 głosów
Zaloguj się, aby zagłosować
|