Sveriges Riksbank - Bank Centralny Szwecji

Królewski Bank Szwecji działa w oparciu o przepisy Konstytucji (rozdz. 9. art.12) i ustawy o Riksdagu z 1988 r.

W myśl rozdz. 9, art. 12 Konstytucji bank centralny jest odpowiedzialny przed parlamentem. Ten sam art. czyni Riksbank odpowiedzialnym za politykę monetarną.
System bankowy w Szwecji obejmuje :
• Bank Szwecji, będący najstarszym bankiem centralnym świata, współpracujący
z Organem Nadzoru Finansowego;
• Urząd Gwarancji Depozytów;
• sektor bankowy, w którym dominującą role odgrywają banki uniwersalne.
Występują również banki oszczędnościowe, a także banki komunalne nastawione na obsługę instytucji samorządu terytorialnego oraz tzw. banki niszowe.
Historia Banku Szwecji

Bank Szwecji (Sveriges Riksbank) został założony w 1668 r. na bazie wcześniej istniejącego banku handlowego, jako bank emisyjny odpowiadający za wprowadzenie i utrzymanie ładu pieniężnego w Królestwie Szwecji. Jego utworzenie i działalność zapoczątkowały proces wyodrębniania się banków emisyjnych ze środowiska banków handlowych z wyraźna misja dbałości o przestrzeganie zdrowych zasad emisji pieniądza papierowego, posiadającej odpowiednie pokrycie w zasobach pieniądza pełnowartościowego (złota i srebra).

W procesie rozwoju historycznego funkcje pioniera bankowości emisyjnej a następnie centralnej przejął Bank Anglii założony 26 lat później czyli w 1794r. Wiązało się to z dominująca rolą Imperium Brytyjskiego w ówczesnej gospodarce światowej. Bank Szwecji (BSz.) natomiast kształtował swoje funkcje i zasady działania stosownie do potrzeb Królestwa Szwecji. Misje te wykonywał z powodzeniem aż do współczesnych czasów. Podstawa prawna działania Banku Szwecji jest konstytucja Królestwa Szwecji oraz wielokrotnie nowelizowana ustawa o Banku Szwecji z 1897r.

Warto dodać, że to właśnie Bank Szwecji jest najstarszym bankiem centralnym oraz, że 100% udziałów Riksbanku posiada państwo.

Organy Riksbanku

Podstawowymi organami Riksbanku są, zgodnie z Konstytucją: Rada Generalna  i Zarząd Banku. Rada liczy jedenastu członków wyznaczonych przez parlament (ich kadencja jest identyczna z kadencją parlamentu czyli cztery lata).

Wybiera ona, spośród swego grona, Przewodniczącego i Wiceprzewodniczącego. Podstawowym zadaniem Rady jest wybór organu zarządzającego Banku. Jest to
6-osobowy Zarząd (w tym Prezes, pełniący jednocześnie funkcję Gubernatora banku, oraz Wiceprezesa). Kadencja członków Zarządu trwa 6 lat (4 z 6 obecnych członków zostało powołanych w 1999 roku, pozostali dwaj odpowiednio w 2000 i 2001 r.). Ciało to zarządza bankiem i opracowuje jego budżet administracyjny.

Szczegółową organizację pracy Banku określa statut, przyjmowany przez Radę. Rada ma prawie wyłącznie kompetencje kontrolne: zatwierdza statut i monitoruje jego przestrzeganie, wybiera członków Zarządu, określa ich wynagrodzenie, określa wzór monet i banknotów, proponuje parlamentowi sposób podziału wypracowanego przez Bank zysku. Zadaniem Zarządu jest zapewnienie, by Rada, a także parlament byli poinformowani o podejmowanych decyzjach, w sposób zapewniający możliwość oceny bieżących działań Zarządu (art. 8 statutu).

Zarząd jest zobowiązany skonsultować się z Radą, w przypadku wystosowywania pisma do rządu lub parlamentu. Zgodnie z art. 4 statutu Przewodniczący i Wiceprzewodniczący Rady mogą uczestniczyć w posiedzeniach Zarządu, ale bez prawa do czynnego udziału w głosowaniach. W 2000 r. Rada spotykała się 12 razy, a Zarząd odbył 32 posiedzenia.

Członkiem Rady nie może zostać (rozdz. 2, art.1 SRA ):
• minister w rządzie,
• osoba zajmująca stanowisko kierownicze w banku czy przedsiębiorstwie nadzorowanym przez Radę Nadzoru Finansowego, osoba karana lub osoba,
w przypadku której mogłoby dochodzić do konfliktu interesów (parlament może odwołać danego członka Rady, jeżeli uzna, że taki konflikt ma miejsce).

Przewodniczący i Wiceprzewodniczący Rady oraz członkowie Zarządu są zobowiązani do udzielania pisemnej informacji o stanie swego majątku (instrumenty finansowe, udziały, umowy finansowe, kredyty i zobowiązania wymienione w rozdz. 2, art. 4 SRA i przekraczające określoną wartość rynkową).

Członkiem Zarządu, poza wymogami stawianymi wobec członków Rady, nie może zostać osoba zatrudniona przez rząd, administrację centralną czy partię polityczną. Dodatkowo, członek Zarządu nie może, bez zgody Rady, sprawować funkcji kierowniczych w instytucjach wymienionych w rozdz. 3, art.1 SRA przez okres 1 roku od zaprzestania pełnienia funkcji członka Zarządu.

W ściśle określonych przypadkach członek Zarządu może być odwołany przez Radę (rozdz.2 art.1 SRA).

Prezes Zarządu może w takim przypadku złożyć, nie później niż w terminie 2 miesięcy, apelację do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Inni członkowie Zarządu mogą odwołać się w tej sprawie do Sądu Najwyższego.

Przed podjęciem szczególnie ważnej decyzji z zakresu polityki monetarnej, odpowiedni minister, wyznaczony przez rząd, powinien zostać o niej poinformowany (rozdz.6, art.3 SRA). Dwukrotnie w trakcie roku Riksbank przekazuje parlamentarnej Komisji Finansów pisemny raport, dotyczący polityki monetarnej banku (rozdz. 6, art.4 SRA).

Każdego roku, nie później niż 15 lutego, Zarząd Banku przedkłada Radzie i parlamentowi raport dotyczący działalności Banku w roku poprzednim (zyski, straty, bilans, raport administracyjny), z załączoną propozycją rozdysponowania wypracowanego zysku.

Podstawowe cele Banku Szwecji

Podstawowe cele działania Banku określa ustawa (SRA, art.2). Są to:
• utrzymywanie stabilności cen;
• promowanie bezpiecznego i efektywnego systemu płatniczego;
• zapewnienie odpowiedniej pozycji korony szwedzkiej w relacji do innych walut, sprzyjających wzrostowi gospodarczemu i utrzymaniu ogólnej równowagi ekonomicznej.

Oficjalna strategia polityki pieniężnej (od 1993 r.) jest orientowana według celu inflacyjnego ustalonego na poziomie wskaźnika wzrostu cen o 2% średniorocznie, z dopuszczalnymi odchyleniami (plus minus) l punkt procentowy.
W polityce kursowej obowiązuje zasada płynnego kursu korony szwedzkiej, bez jakichkolwiek ograniczeń.

Szwecja, będąc członkiem Unii Europejskiej od l czerwca 1998 r., wchodzi w skład ESBC. Jednakże mimo wyrażenia woli przystąpienia do UGiW, ze względu na to, iż nie sprostała jednemu z kryteriów zbieżności (chodziło o kryterium stabilności kursu walutowego), nie została zakwalifikowana w poczet członków UGiW w pierwszym terminie, czyli z dniem l stycznia 1999 r.

W kolejnych latach kryteria zbieżności zostały przez Szwecję spełnione, jednak w referendum narodowym (2003 r.) większość społeczeństwa szwedzkiego opowiedziała się przeciw przystąpieniu Szwecji do strefy euro. Wprawdzie Szwecja nie zdecydowała się na przystąpienie do trzeciego etapu unii gospodarczo-walutowej, to poparcie dla przystąpienia do strefy euro wzrasta i można się spodziewać referendum w tej sprawie w najbliższych latach.

Udział Banku Szwecji w kapitale EBC wynosi 2.4133%, co odpowiada kwocie 9.4 mln euro.

Zadania Banku Szwecji

Szczegółowe zadani Banku Szwecji zapisane zostały w Konstytucji. Są to:

1. Wydawanie banknotów i monet (rozdz. 5 SRA). Riksbank ma w tej sprawie wyłączność i odpowiada za podaż pieniądza.

2. Polityka monetarna i system płatniczy (rozdział 6 SRA). Obowiązkiem banku jest śledzenie sytuacji na rynkach zagranicznych i reagowanie narzędziami wymienionymi w ustawie, w tym przede wszystkim określanie stopy redyskontowej. Bank może np. określić poziom obowiązkowych rezerw instytucji sektora finansowego (wymienionych w rozdz. 6, art.1, jednak poziom ten nie może przekraczać 15% wartości inwestycji i zobowiązań danej instytucji).
Poza kontrolowaniem inflacji, zadaniem Banku Szwecji jest nadzór nad sektorem finansowym. Instytucje finansowe są zobowiązane do przekazywania Bankowi informacji, które uzna on za konieczne do oceny sytuacji na zagranicznych rynkach wymiany i kredytu oraz nadzoru nad stabilnością systemu płatniczego.
W wyjątkowych przypadkach Riksbank może służyć kredytem instytucji bankowej lub szwedzkiemu przedsiębiorstwu sektora finansowego.

3. Polityka kursu waluty (rozdział 7 SRA). Zgodnie z art. 1. Riskbank decyduje
o zastosowaniu polityki kursowej, przyjętej przez rząd (zgodnie z rozdz. 9, art. 11 Konstytucji, rząd jest odpowiedzialny za politykę kursową). W celu osiągnięcia celów tej polityki Riksbank może, za zgodą parlamentu, udzielić kredytu zagranicznej instytucji finansowej. Bank centralny zarządza rezerwami złota i rezerwami walutowymi Szwecji. Pośredniczy on również w kontaktach z międzynarodowymi instytucjami finansowymi, których Szwecja jest członkiem.

4. Inne obowiązki (rozdz. 6 SRA). Riksbank zarządza płatnościami i może przyjmować depozyty rządu (w określonych przypadkach może również udzielać kredytu, rozdz. 6, art. 7, par.2 SRA). Nie może przejmować instrumentów dłużnych od rządu i innych instytucji publicznych.

Funkcje Banku Szwecji

Do zadań Banku Szwecji, jako do podmiotu polityki pieniężnej, banku banków i banku państwa należą:
• kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej;
• emitowanie znaków pieniężnych oraz określanie form i zasad obrotu gotówkowego
• współdziałanie z rządem w ustalaniu zasad i kształtowaniu polityki kursowej;
• prowadzenie gospodarki (zarządzanie) rezerwami dewizowymi;
• prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami;
• organizowanie rozliczeń pieniężnych i aktywne uczestnictwo w systemie rozrachunków międzybankowych;
• regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie;
• prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa;
• kształtowanie warunków niezbędnych dla zapewnienia stabilności
finansowego oraz rozwoju systemu bankowego;
• opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego międzynarodowej pozycji inwestycyjnej kraju.

Wykonując swoje zadania, Bank Szwecji współdziała z właściwymi instytucjami państwa w kształtowaniu polityki gospodarczej, dążąc przy tym do tworzenia najkorzystniejszych warunków realizacji podstawowego celu polityki pieniężnej.

Urząd Gwarantowania Depozytów

W 1992 r. został powołany do życia w Szwecji Urząd Gwarantowania Depozytów (Deposit Guarantee Board, DGB), jako instytucja odpowiedzialna za organizację i funkcjonowanie systemu gwarantowania depozytów bankowych.

Wszystkie banki w sposób prawny zobowiązane do uczestnictwa w DGD, wnoszenia odpowiednich opłat oraz przestrzegania wszelkich reżimów związanych z ochrona wkładów pieniężnych, deponentów. Zakres gwarancji depozytów ustanowiony został na poziomie 27 275 euro czyli powyżej minimalnej normy wyznaczonej przez dyrektywę Unii Europejskiej.

Opłaty na rzecz Funduszu są wnoszone przez banki z góry (formuła ex ante) i mogą w skali roku sięgać kwoty równoważnej 0.3% wielkości depozytów gwarantowanych znajdujących się na rachunkach klientów. Charakterystyczne, że w Szwecji stawka wnoszonych przez banki jest zróżnicowana w zależności od poziomu współczynnika wypłacalności. Banki odznaczające się wyższym współczynnikiem wnoszą opłaty w niższej stawki aniżeli banki charakteryzujące się niższymi współczynnikami wypłacalności. W ten sposób premiowana jest troska banków o niższe ryzyko bankowe i wyższy poziom bezpieczeństwa finansowego depozytów.

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Bankowość » Sveriges Riksbank - Bank Centralny Szwecji

Zaloguj się, aby zagłosować