Historia bankowości centralnej

Zacznijmy więc od początku...

Pierwsze banki centralne w Europie:
1694 r. - Anglia
1801 r. – Francja
1816 r. – Austria
1828 r. – Królestwo Polskie
1850 r. – Belgia
1860 r. – Rosja
1998 r. – Europejski Bank Centralny

Bank Polski w latach 1828 - 1886:
- 1828 – powstanie Banku Polskiego w Królestwie Polskim dzięki staraniom księcia Ksawerego Druckiego-Lubeckiego
- Prawo emisji złotego polskiego
- Funkcje banku emisyjnego, jak i handlowego
- Emisja pieniądza do roku 1866
- Likwidacja banku w 1886

Banki emisyjne II Rzeczypospolitej:
- 1918 – przejęcie utworzonej przez Niemcy w czasie wojny instytucji emisyjnej – Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej
- Waluta: marka polska (do czasu wprowadzenia złotego)
- 1919 – przygotowania do utworzenia Banku Polskiego, wymiany waluty na złoty, zaczęto tworzyć fundusz na kapitał zakładowy Banku
- Władysław Grabski jako minister skarbu przygotowuje statut banku emisyjnego
- Grabski na stanowisku premiera, realizacja reform mających na celu m.in. ustabilizowanie kursu marki, wymiana jej na złotego, zorganizowanie nowego banku emisyjnego
- 11 stycznia 1924 – ustawa "O naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej"
- 15 kwietnia 1924 – założycielskie zebranie akcjonariuszy zawiązujące spółkę Bank Polski
- 28 kwietnia 1924 – rozpoczęcie działalności Banku Polskiego, likwidacja Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej
- Kapitał założycielski Banku wynosił 100 milionów złotych
- Akcje Banku znajdowały się w rękach osób prywatnych, przedsiębiorstw, instytucji, banków
- Skarb Państwa posiadał tylko 1% akcji
- Pierwszym prezesem Banku został Stanisław Karpiński
- Wymiana marek polskich na złoty – 1,8 mln marek = 1 złoty
- Zapewnienie stabilności złotego poprzez niezależność od rządu oraz poprzez pokrycie w co najmniej 30% w złocie, srebrze, walutach zagranicznych i wymienialnych na złoto dewizach
- Ustalenie kursu na poziomie franka szwajcarskiego
- Bank mógł również prowadzić czynności kredytowe jak banki komercyjne
- 1925 - nieurodzaj zbóż, kryzys w przemyśle, załamanie w bilansie płatniczym osłabiają kurs złotego, Grabski podaje się do dymisji
- 1927 – pożyczka międzynarodowa stabilizuje budżet, złoty silną i stabilną walutą do końca okresu międzywojennego
- W czasie wojny władze Banku wyjeżdżają z kraju, oddziały Banku Polskiego ulegają likwidacji, złoty zostaje zastąpiony marką i rublem
- 1945 – po wojnie powstaje państwowy bank pod nadzorem ministra skarbu – Narodowy Bank Polski
- W planach miał być nie angażującym się w bezpośrednie finansowanie przedsiębiorstw bankiem emisyjnym
- 1946 – powierzenie NBP kontroli finansowej i bezpośredniego finansowania górnictwa, hutnictwa i przemysłu włókienniczego
- Waluta złoty pełni rolę waluty wewnętrznej, niewymienialna na inne
- NBP monopolistą w dziedzinie udzielania kredytu i gromadzenia oszczędności
- 1950 – ustawa o reformie pieniężnej, krzywdząca, niekorzystna dla prywatnych wierzycieli, posiadaczy większej ilości gotówki
- Zakaz posiadania walut obcych i złota
- Złoty miał mieć ten sam formalny parytet i kurs jak rubel rosyjski

Okres transformacji w Polsce:
- Nadanie NBP roli banku centralnego, przekazanie obsługi klientów bankom utworzonym z oddziałów NBP
- W gestii NBP miały pozostać zasadnicze grupy czynności: działalność emisyjna, kształtowanie polityki pieniężnej, funkcja banku banków i banku państwa
- Budowanie autonomii Banku zapewniającej jego niezależność
- 1995 – denominacja złotego
- 1997 – nowa Konstytucja, zapewnienie mocnej pozycji NBP, utworzenie Rady Polityki Pieniężnej
- Głównymi celami Narodowego Banku Polskiego stały się dbałość o złotego oraz czuwanie nad stabilnością systemu finansowego

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Bankowość » Historia bankowości centralnej

Zaloguj się, aby zagłosować