Franchising - jego historia, definicja, umowa franchisingowa

Franchising (z ang. franchise - przywilej) funkcjonujący obecnie w Polsce jako franczyza, oznacza długoterminowe pozwolenie (licencję, zgodę, franchise) udzielone umownie przez franchisingodawcę (franczyzera, licencjodawcę), a polegające na możliwości używania handlowych nazw, znaków towarowych i biznesowych systemów franchisingodawcy do dystrybucji produktów lub usług dokonywanych na własny rachunek przez franchisingobiorcę (franczyzanta, licencjobiorcę). Tak więc, można powiedzieć, że franchising jest systemem dystrybucji.

Koszty franchisingu

W trakcie trwania umowy franchisingowej, biorca jest pod stałą kontrolą franchisingodawcy oraz wykonuje umowę zgodnie z zaleceniami i wskazówkami franchisingodawcy. Oczywiście za ten przywilej trzeba zapłacić. Zwykle jest to początkowa opłata za otrzymanie licencji oraz w trakcie trwania umowy "honoraria" (ang. royalities) lub "opłata za usługi" (ang. fee for services). Umowy tego rodzaju wydają się opłacalnym interesem, który polega na związku sprawdzonego systemu biznesowego z kapitałem biorcy oraz jego zaangażowaniem.

Historai franchisingu

Franchising pojawił się w krajach o gospodarce rynkowej w XIX wieku. Pierwszym, który wykorzystał franchising, był J.M.Singer. W r. 1851 organizując sprzedaż maszyn do szycia, stworzył on sieć niezależnych dystrybutorów, mających prawo wyłączności sprzedaży na określonym terytorium.

Do rozwoju franchisingu przyczynił się także John Pemberton z Atlanty, udzielając licencji na rozprowadzanie wynalezionej przez siebie mikstury kilkunastu rozlewniom, którym dostarczał syropu gotowego do rozcieńczania. Takie były skromne początki Coca-Coli.

Triumfalny pochód franchisingu rozpoczął się wraz z postępem motoryzacji (produkcja samochodów – Ford) i rozwojem sieci sprzedaży samochodów. Kolejne sieci powstawały w przemyśle naftowym (umowy między rafineriami a stacjami benzynowymi) oraz handlu detalicznym. Obecnie franchising dominuje w dwóch obszarach gospodarki: usługach i handlu.

Umowa franchisingu

Umowa franchisingu nie jest umową nazwaną. Oznacza to, że nie ma w przepisach prawa stosownej regulacji. Jeżeli zatem strony nie uregulują w sposób wyraźny określonego zagadnienia w samej treści umowy, mogą pojawić się trudności za wskazaniem stosownych przepisów, które mogłyby uwzględnić specyfikę franchisingu. Dlatego też umowy takie są zazwyczaj bardzo obszerne. Partnerzy starają się, bowiem uregulować w jej treści to wszystko, co ich zdaniem jest ważne i wymaga regulacji. Starają się w ten sposób uniknąć konieczności posiłkowego odwołania się do przepisów prawa.

Umowa franchisingu jest typową umową wypracowaną przez praktykę obrotu prawno-gospodarczego.

Podstawę do zawierania tej umowy w prawie polskim stanowi art. 353 k.c. Umowa ta jest umową obligacyjną, obustronnie zobowiązującą, odpłatną i wzajemną oraz stanowi konglomerat wielu umów.

Treść umowy franchisingowej

Wzajemne prawa i obowiązki stron umowy franchisingowej określają jej treść. Prawa te i obowiązki strony określają i precyzują same na zasadzie swobody kontraktowej (autonomia woli stron). Niekiedy jej stanowcze zawarcie poprzedzone jest umową wstępną, na mocy, której franchisingobiorca jest jedynie 'wtajemniczony' w sprawy systemu sieci franchisingowej i know-how tej sieci z obowiązkiem dochowania tajemnicy w zakresie uzyskanych informacji i konkretnej wiedzy. Obowiązek ten nierzadko jest wzmacniany zagrożeniem zapłaty kary umownej w razie jego niedochowania. Sama zaś umowa franchisingowa, jak każda inna, wymaga dokładnego oznaczenia stron, ich miejsca zamieszkania lub siedziby, jeśli strony działają przez pełnomocników – także dokładnego ich oznaczenia i zakresu ich umocowania.

W umowie franchisingowej strony powinny w miarę dokładnie sprecyzować postanowienia odnośnie do:
• przedmiotu umowy, przy czym przedmiot ten determinowany jest w szczególności rodzajem franchisingu, który strony zamierzają prowadzić;
• czasu, na jaki strony mają zamiar zawrzeć umowę; w praktyce umowy franchisingowe są zawierane na czas oznaczony, od pięciu do dwudziestu lat;
• wynagrodzenia, przy czym chodzi o oznaczenie wynagrodzenia początkowego (z tytułu włączenia biorcy do sieci franchisingowej) oraz bieżącego (uzależnionego od wysokości osiąganego obrotu przez przedsiębiorstwo franchisingobiorcy);
• prowadzenia rachunkowości przez franchisingobiorcę;
• prawa i sposobu kontroli działalności przedsiębiorstwa biorcy przez dawcę;
• możliwości przejścia praw i obowiązków franchisingobiorcy na osoby trzecie w razie jego śmierci, zbycia przedsiębiorstwa, wydzierżawienia, itp.; w razie zbycia przedsiębiorstwa  zastrzega się niekiedy prawo pierwokupu dla franchisingodawcy

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Finanse przedsiębiorstwa » Franchising - jego historia, definicja, umowa franchisingowa

Zaloguj się, aby zagłosować