Charakterystyka przemian w Polsce w latach 1990-1996

W 1989 r. w Polsce zapoczątkowano okres przemian ustrojowo-gospodarczych. Rozpoczęto budowę demokratycznego państwa opierającego swoją gospodarkę o zasady gospodarki rynkowej. Jedną z najważniejszych zmian było reaktywowanie w 1990 r. samorządu terytorialnego na szczeblu gminnym, a w 1999 r. również na szczeblu powiatowym i wojewódzkim (regionalnym). Stanowiło to doniosły akt o charakterze politycznym, społecznym i ekonomicznym.

Samorządy lokalne stały się instytucjami o dużej samodzielności, działającymi w obowiązującym porządku prawnym. Znaczenie samorządu terytorialnego znajduje wyraźne odbicie w Konstytucji oraz w wielu regulacjach ustawowych dotyczących samorządu.

Samorząd terytorialny stał się podstawową formą organizacji życia publicznego w skali lokalnej, realizujący funkcje sprawowania władzy publicznej. Posiadanie przez samorząd terytorialny osobowości prawnej, mienia komunalnego, odrębnej administracji i własnych finansów sprawia, że stał się on swoistym podmiotem gospodarowania, podejmującym decyzje na własny rachunek i odpowiedzialność.

Samorząd terytorialny prowadzi działalność gospodarczą w sferze użyteczności publicznej, podejmuje decyzje administracyjne oraz wykonuje szereg funkcji interwencyjnych w miarę swoich potrzeb i możliwości.

Jednym z podstawowych procesów zachodzących w kształtowaniu się samorządu gminnego było wyposażenie go w podstawy majątkowe do realizacji nałożonych zadań, głównie z zakresu gospodarki komunalnej. Odbyło się to poprzez nieodpłatne przekazanie własności państwowej, w tym państwowych przedsiębiorstw komunalnych, w ramach tzw. procesu komunalizacji. Gminy stały się więc właścicielami mienia komunalnego byłych państwowych przedsiębiorstw komunalnych.

Jednocześnie z braku stosownych regulacji prawnych przedsiębiorstwa te, pomimo tego że zmieniły właściciela z państwa na gminę, funkcjonowały w oparciu o przepisy dotyczące przedsiębiorstw państwowych. Był to swego rodzaju paradoks prawny.

Aby nie blokować procesów przekształceń w gospodarce komunalnej zobowiązano rady gmin do wyboru odpowiedniej formy organizacyjno-prawnej dla przedsiębiorstw komunalnych. Gminy miały dokonywać tych przekształceń na wzór prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych działających na zasadach ogólnych. Przepisy te nie uwzględniały specyfiki przedsiębiorstw komunalnych. Stąd też najczęściej gminy wybierały formę zakładu budżetowego, bądź nie podejmowały żadnej decyzji co do formy organizacyjno-prawnej tych skomunalizowanych przedsiębiorstw.

Jednocześnie od 1991 r. trwały prace legislacyjne nad ustawą o działalności gospodarczej gmin, które ciągnęły się aż do końca 1996 r. owocując ustawą o gospodarce komunalnej. Ustawa ta zakończyła siedmioletni okres działalności gospodarczej gmin, w tym również gospodarki komunalnej, w warunkach braku stosownych uregulowań prawnych.

Jesteś tutaj: Kompendium ekonomii » Gospodarka » Charakterystyka przemian w Polsce w latach 1990-1996

Zaloguj się, aby zagłosować